فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

راهنمای ارسال مقاله جدید

راهنمای اصلاحات بعد از پذیرش

فرم ها و دستورالعمل‌ها

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

خانگی ‏شدن رسانه‏‌ها، رسانه‌‏ای‏ شدن خانه‌‏ها؛ فرهنگ مادی فناور‏ی‌های رسانه‌‏ای و تغییرات خانه و فضاهای خانگی در ایران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران

2 دانشیار معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران

3 استادیار معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران

4 دانشیار جامعه‌شناسی، گروه مطالعات فرهنگی، پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، تهران، ایران

چکیده

خانۀ امروزی با خانۀ سنتی یا پیشاصنعتی، تفاوت‌‏های چشمگیری دارد. عوامل پرشماری در تغییرات خانه دخیل بوده‌‏اند، اما هیچ‏‌یک از آن‌ها به‌اندازۀ ورود فناوری‏‌ها بر خانه و فضاهای خانگی ‏تأثیرگذار نبوده‌اند. هدف پژوهش حاضر، واکاوی فرایند پیوند و همنشینی خانه‏‌های ایرانی و دستگاه‌‏های رسانه‌‏ای و تأثیرات متقابل آن‏ها بر یکدیگر است. در این مقاله، تلاش کرده‌ایم تا فارغ از وجه محتوایی رسانه‏‌ها ــ‌که اغلب موردتوجه قرار می‏‌گیرد‌ــ با تمرکز بر فرهنگ مادی دستگاه‏‌های رسانه‌‏ای و به‌ویژه تلویزیون، فرایند هم‌زمان خانگی‏ شدن دستگاه‌‏های رسانه‏‌ای و رسانه‏‌ای شدن خانه‏‌ها در ایران را بررسی کنیم. یافته‌‏های این پژوهش نشان می‌‏دهد که دستگاه‌‏های رسانه‌‏ای در هنگام ورود به ‏درون خانه‌‏های ایرانی و در روند خانگی شدن، با مقاومت‏‌هایی از درون و بیرون روبه‌رو بوده‌‏اند. ویژگی مشترک این مقاومت‌‏ها، با وجود خاستگاه متفاوتشان، ایدئولوژیک بودن آن‏هاست. همچنین، برپایۀ یافته‌های پژوهش، فرایندی از رسانه‌‏ای‌شدن خانه در ایران قابل‌تشخیص است که با ورود رادیو و به‌‏تبع آن، برق، به ‏درون خانه‌‏ها‏ی ایرانی آغاز شده و به‌‏تدریج، امروزه به‏‌سوی هوشمندسازی روزافزون خانه درحال حرکت است. با حرکت در این مسیر، خانه خود به یک شبه‌رسانه تبدیل می‌‏شود؛ رسانه‌‏ای که با ارتباط و پیوند با خانه‏‌های دیگر، محله‌ها، و شهرهای هوشمند، درحال حرکت به‏‌سوی «خانۀ متصل» است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع
ادیب، م. (1344، خرداد). برق تهران. هفته‏‌نامه نگین، 1، 38-35.
استوری، جان (1396). مطالعات فرهنگی درباره فرهنگ عامه (مترجم: حسین پاینده). تهران: نشر آگه.
اسکات، سوزی (1397). معنابخشی به زندگی روزمره (مترجم: فاطمه مکتوبیان و مریم مکتوبیان). تهران: نشر جامعه‌شناسان. (تاریخ اصل اثر 2009)
پاتنام، تیم (1395). زندگی خانگی پست مدرن. در سی‏راد، ایرن (ویراستار). درخانه: انسان‏‌شناسی فضای خانگی (مترجم: زهرا غزنویان و همکاران؛ صص. 276-261). تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات. (تاریخ اصل اثر 2006)
جنادله، علی؛ رهنما، مریم (1397). بازنمایی آسیب‏‌شناسانه رسانه‌‏های نوین در مطالعات خانواده: فراتحلیل مقالات چاپ‌شده درخصوص تأثیر رسانه‌‏های نوین بر خانواده. فصلنامه مطالعات رسانه‏‌های نوین، 4(16)، 40-1.
جواهرکلام، علی (1336، اردیبهشت 6). از داریه تا تلویزیون. اطلاعات هفتگی، 815، 11.
حق‏شناس، محیا؛ حناچی، پیروز (1399). بررسی عوامل مؤثر بر تحول کالبد خانه و فرهنگ زندگی در یک قرن اخیر ایران: مورد پژوهی تحولات الگوی خانه در شهر تاریخی لار. مطالعات معماری ایران، 9(17)، 57-76.
شریف‏زاده، رحمان (1397). مذاکره با اشیا (برونو لاتور و نظریه کنشگر-شبکه). تهران: نشر نی.
شوالیه، سوفی (1395). طرح دوخانگی فرانسوی، تحقق هویت خانوادگی. در سی‏راد، ایرن (1395). در خانه: انسان‏‌شناسی فضای خانگی (مترجم: زهرا غزنویان و همکاران؛ صص. 169-151). تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.  (تاریخ اصل اثر 2006)
علی الحسابی، مهران؛ کرانی، نعیمه (1392). عوامل تأثیرگذار بر تحول مسکن از گذشته تا آینده. مسکن و محیط روستا. 32(141)، 36-19.
فاضلی، نعمت‌الله (1387). مدرنیته و مسکن: رویکردی مردم‏نگارانه به ‏مفهوم خانه، سبک زندگی روستایی و تحولات امروزی آن. فصلنامه تحقیقات فرهنگی، 1(1)، 63-25.
کاظمی، عباس (1396). امر روزمره در جامعه پسا انقلابی. تهران: فرهنگ جاوید.
کریمی، پاملا (1400). زندگی خانگی و فرهنگ مصرفی در ایران: انقلاب‏‌های داخلی در عصر مدرن (مترجم: زهرا طاهری). تهران: شیرازه کتاب ما. (تاریخ اصل اثر 2013)
گافمن، اروینگ (1392). نمود خود در زندگی روزمره (مترجم: مسعود کیانپور). تهران: نشر مرکز.
گیدنز، آنتونی (1396). جامعه‌‏شناسی (چاپ دوازدهم؛ مترجم: حسن چاوشیان). تهران: نشر نی.
لائرمنز، رودی؛ و ملدرز، کارین (1395). خانگی شدن رختشویی. در سی‏راد، ایرن. در خانه: انسان‏‌شناسی فضای خانگی (ترجمه: زهرا غزنویان و همکاران؛ صص. 233-213). تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات. (تاریخ اصل اثر 2006)
محبوبی اردکانی، حسین (1368). تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران. تهران: دانشگاه تهران.
محسنیان‏‌راد، مهدی (1385). ایران در چهار کهکشان ارتباطی (سیرتحول تاریخ ارتباطات در ایران، از آغاز تا امروز). تهران: سروش.
محمدپور، احمد (1397). ضد روش: زمینه‏‌های فلسفی و رویه‌های علمی در روش‌‏شناسی کیفی. قم: لوگوس.
مرکز آمار ایران (1397). نتایج آمارگیری از فرهنگ رفتار خانوار در سال 1396. برگرفته از https://www.amar.org.ir/Portals/0/News/1397/farhang-s-96.pdf
مورلی، دیوید (1397). تلویزیون، مخاطب و مطالعات فرهنگی (مترجم: سیروان عبدی). قم: لوگوس. (تاریخ اصل اثر 1992)
Akrich, M. (1992). The De-scription of Technical Objects. In Bijker, W. & Law, J. (Eds.) Shaping Technology/Building Society: Studies in Sociotechnical Change (pp.205-224), MIT Press.
Aldrich, F.K. (2003). Smart Homes: Past, Present and Future, in R. Harper (Ed.), Inside the Smart Home (pp.17-40). London: Springer.
Amin, C. M. (2004). Importing “Beauty Culture” Into Iran in the 1920s and 1930s: Mass Marketing Individualism in an Age of Anti-Imperialist Sacrifice. Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, 24(1), 81–100. doi: 10.1215/1089201x-24-1-81.
Appadurai, A. (Ed.). (1986). The social life of things: Commodities in cultural perspective. Cambridge University Press.
Bennett, T. (2006). Exhibition, Difference, and the Logic of Culture. In Museum Frictions (pp. 46–69). Durham: Duke University Press. doi: 10.2307/j.ctv11cw1hd.7
Berg, A.J. (1994). A Gendered Socio-technical Construction: The Smart House, in C. Cockburn and R. First-Dilic (Eds), Bringing Technology Home: Gender and Technology in a Changing Europe (pp.165-180). Maidenhead: Open University Press.
Blunt, A., & Dowling, R. (2006). Home. London: Routledge.  doi: 10.4324/9780203401354
Chambers, D. (2011). The material form of the television set: A cultural history. Media History, 17(4), 359–375. doi: 10.1080/13688804.2011.603194
Chambers, D. (2016). Changing media, homes and households: Cultures, technologies and meanings. London: Routledge.‏ doi: 10.4324/9781315630397  
Chambers, D. (2019). Designing early television for the ideal home: The roles of industrial designers and exhibitions, 1930s–50s. Journal of Popular Television, 7(2), 145–159. doi: 10.1386/jptv.7.2.145_1
Chambers, D. (2020). Cultural ideals of home: The social dynamics of domestic space. London: Routledge.‏ doi: 10.4324/9781315205311
Church, K., Weight, J., Berry, M., & MacDonald, H. (2010). At home with media technology. Home Cultures, 7(3), 263–286. doi: 10.2752/175174210X12785760502171
Colomina, B. (2007). Domesticity at war. MIT Press.
Fiske, J. (1989). Moments of television: Neither the text nor the audience. In E. Seiter, H. Borchers, G. Kreutzner & E.M. Warth (Eds), Remote Control: Television, Audiences, and Cultural Power  (pp. 56-78). London: Routledge.
Geller, M. (1990). Introduction. In M. Geller (Ed.), From Receiver to Remote Control: The Television Set (pp. 7-10). New York: The New Museum of Contemporary Art.
Gumpert, G., & Drucker, S. J. (1998). The mediated home in the global village. Communication Research, 25(4), 422–438. doi: 10.1177/009365098025004005
Harper, R. (2003). Inside the smart home: Ideas, possibilities and methods. In Inside the Smart Home (pp. 1-13). London: Springer.‏ doi: 10.1007/1-85233-854-7_1
Hollows, J. (2008). Domestic cultures. Maidenhead: Open University Press.
Kopytoff, I. (1986). The cultural biography of things: commoditization as process. In A. Appadurai (Ed.), The Social Life of Things (pp. 64–92). Cambridge University Press.  doi: 10.1017/cbo9780511819582.004
Kubey, R. W., & Csikszentmihalyi, M. (1990). Television as escape: Subjective experience before an evening of heavy viewing. Communication Reports, 3(2), 92–100. doi: 10.1080/08934219009367509
Leal, O. F. (1990). Popular taste and Erudite repertoire: The place and space of television in Brazil. Cultural Studies, 4(1), 19–29.
Livingstone, S. (2007). On the material and the symbolic: Silverstone’s double articulation of research traditions in new media studies. New Media & Society, 9(1), 16–24. doi: 10.1177/1461444807075200
Mäkikalli, M. (2019). Television in hiding: Early television sets in Finland. The Journal of Popular Television, 7(2), 161–176. doi: 10.1386/jptv.7.2.161_1
Marcellus, K. (2011). The Long History of the Networked Home: Convergences of technology, space and sociality in the domestic environment (Unpublished doctoral dissertation)‏. Queen‟s University, Kingston, Ontario, Canada.
Marikyan, D., Papagiannidis, S., & Alamanos, E. (2019). A systematic review of the smart home literature: A user perspective. Technological Forecasting and Social Change, 138, 139–154.  doi: 10.1016/j.techfore.2018.08.015
Marvin, C. (1988). When old technologies were new: Thinking about electric communication in the late nineteenth century. Oxford: Oxford University Press. doi: 10.1093/oso/9780195063417.001.0001 
Morley, D. (1986). Family television: Cultural power and domestic leisure. London: Comedia.
Morley, D. (2003). Home territories: Media, mobility and identity. London: Routledge.‏ doi: 10.4324/9780203444177
Morley, D. (2007). Media, modernity and technology: The geography of the new. London: Routledge. doi: 10.4324/9780203413050
O’sullivan, T. (2005). From television lifestyle to lifestyle television. In D. Bell & J. Hollows (eds), Ordinary Lifestyles: Popular Media, Consumption and Taste. Maidenhead: Open University Press/McGraw-Hill International, 21-34.‏
Rees, E. (2019). Television, gas and electricity: Consuming comfort and leisure in the British home 1946–65. Journal of Popular Television, 7(2), 127–143. doi: 10.1386/jptv.7.2.127_1
Rybczynski, W. (1983). Taming the Tiger: The struggle fo control technology. New York: Penguin.
Shapiro, D. (2016). John Vassos: Industrial Design for Modern life. Minneapolis: University of Minnesota Press. doi: 10.1080/00043079.2017.1337427
Silverstone, R. (1993). Time, Information and Communication Technologies and the Household. Time & Society, 2(3), 283–311. doi: 10.1177/0961463x93002003001
Silverstone, R. (1994). Television and everyday life, London: Routledge.
Silverstone, R., & Haddon, L. (1996). Design and the domestication of information and communication technologies: Technical change and everyday life. In R. Silverstone, & R. Mansell (Eds.), Communication by Design: The Politics of Information and Communication Technologies (pp. 44-74). Oxford: Oxford University Press.
Silverstone, R., Hirsch, E. and Morley, D. (1992). Information and Communication Technologies and the Moral Economy of the Household. In R. Silverstone, & E. Hirsch (Eds.), Consuming Technology: Media and Information in Domestic Spaces (pp115-131). London: Routledge. doi: 10.4324/9780203401491
Soronen, A., & Sotamaa, O. (2004, June). And my microwave is a fox. In Refelcting domestic environments and technologies by means of self-documentation packages. Teoksessa Fay Sudweeks & Charles Ess (toim.) Proceedings of the Fourth International Conference on Cultural Attitudes Towards Technology and Communication Karlstad, Sweden. 27, 211-225.
Sovacool, B. K., & Furszyfer Del Rio, D. D. (2020). Smart home technologies in Europe: A critical review of concepts, benefits, risks and policies. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 120, 109663. doi: 10.1016/j.rser.2019.109663
Spain, D. (1992). Gendered spaces. Chapel Hill: Univ of North Carolina Press.‏
Sparke, P. (2008). The Modern Interior Revisited. Journal of Interior Design, 34(1), v–xii. doi: 10.1111/j.1939-1668.2008.00002.x
Spigel, L. (1992). Make Room for TV: Television and the Family Ideal in Postwar America. Chicago: University of Chicago Press.
Spigel, L. (2001). Welcome to the dreamhouse: Popular media in postwar suburbs. Durham: Duke University Press.
Spigel, L. (2005). Designing the smart house: Posthuman domesticity and conspicuous production. European Journal of Cultural Studies, 8(4), 403–426. doi: 10.1177/1367549405057826
Spigel, L. (2012a). Object lessons for the media home: From storagewall to invisible design. Public Culture, 24(3 68), 535–576. doi: 10.1215/08992363-1630681
Spigel, L. (2012b). Domestic technologies and the modern home. International Encyclopedia of Housing and Home, 383–398. doi: 10.1016/b978-0-08-047163-1.00316-7
Sustersic, P. (2013). Domestic spaces in the information era: architectural design, images and life in a technological age (Unpublished doctoral dissertation). University of Southampton.‏ Southampton, United Kingdom.
Thumim, J. (2004). Inventing television culture: Men, women, and the box. Oxford: Oxford University Press. doi: 10.1093/acprof:oso/9780198742234.001.0001
Tichi, C. (1991). Electronic hearth: Creating an American television culture. New York: Oxford University Press.
Van Rompaey, V., & Roe, K. (2001). The Home as a Multimedia Environment: Families’ Conception of Space and the Introduction of Information and Communication Technologies in the Home. Communications, 26(4). doi: 10.1515/comm.2001.26.4.351
Wentling, J. W. (1990). Housing by lifestyle: The component method of residential; design. New York: McGraw-Hill.
Wheatley, H. (2017). Television in the ideal home. In R. Moseley, H. Wheatley and H. Wood (Eds.), Television for Women (pp. 205-222). London: Routledge.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران
دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 61
فروردین 1402
صفحه 5-47
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 05 مرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 04 آبان 1401
  • تاریخ پذیرش: 20 دی 1401
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار