علوم اجتماعی و ارتباطات
میلاد یزدچی؛ نفیسه شریفی؛ ابولفضل شریفیان
چکیده
در ارزیابی تحقیقات کیفی، بهمنظور درک بهتر توصیفات یا استدلالات محققان، آشنایی خواننده متن درباره محقق و جایگاه او در تحقیق و شکلگیری مسئله تحقیق ضروری بهنظر میرسد. خواننده با شناخت نسبی از محقق میتواند برخی سوگیریها و پیشفرضهایی را که در تحقیق اثر گذاشتند تشخیص دهد در این مقاله با استفاده از رویکرد مردمنگاری انتقادی ...
بیشتر
در ارزیابی تحقیقات کیفی، بهمنظور درک بهتر توصیفات یا استدلالات محققان، آشنایی خواننده متن درباره محقق و جایگاه او در تحقیق و شکلگیری مسئله تحقیق ضروری بهنظر میرسد. خواننده با شناخت نسبی از محقق میتواند برخی سوگیریها و پیشفرضهایی را که در تحقیق اثر گذاشتند تشخیص دهد در این مقاله با استفاده از رویکرد مردمنگاری انتقادی و با تحلیل محتوای کیفی هشت مقاله و یک کتاب که در سالهای اخیر در ایران منتشر شده است بهدنبال پاسخگویی به این سؤال هستیم که چرا صحبت از جایگاه محقق در پژوهشها و مطالعات اجتماعی اهمیت دارد؟ حذف محقق یا مشخص نبودن جایگاه محقق و اهمیت مسئله برای محقق در حین انجام مطالعات بهویژه در زمان نوشتار گزارشها و نتایج تحقیق چه آسیبها و پیامدهایی در پی دارد؟ رعایت نکردن رویکرد بازتابی در تحقیقات و مشخص نبودن جایگاه محقق تبعاتی را همچون پنهان کردن خود و انگیزههای شخصی در تحقیق، حقیقت پنداشتن برخی از اندیشهها و تفکرات خود، سلب کردن این امکان از خواننده که بتواند سوگیریهای ممکن را تشخیص دهد، در پی دارد. مشخص نبودن جایگاه محقق زمینه را برای بروز پیامدهایی همچون خود قهرمان پنداری محقق، ایجاد راهکارهای سریع آماده میکند. محقق با افتادن در این دامها از مسیر تحقیق و فهم مسئله فاصله میگیرد.
علوم اجتماعی و ارتباطات
عباس حبیبی؛ سیدعباس یزدانفر؛ مهدی حمزه نژاد؛ عباس کاظمی
چکیده
خانۀ امروزی با خانۀ سنتی یا پیشاصنعتی، تفاوتهای چشمگیری دارد. عوامل پرشماری در تغییرات خانه دخیل بودهاند، اما هیچیک از آنها بهاندازۀ ورود فناوریها بر خانه و فضاهای خانگی تأثیرگذار نبودهاند. هدف پژوهش حاضر، واکاوی فرایند پیوند و همنشینی خانههای ایرانی و دستگاههای رسانهای و تأثیرات متقابل آنها ...
بیشتر
خانۀ امروزی با خانۀ سنتی یا پیشاصنعتی، تفاوتهای چشمگیری دارد. عوامل پرشماری در تغییرات خانه دخیل بودهاند، اما هیچیک از آنها بهاندازۀ ورود فناوریها بر خانه و فضاهای خانگی تأثیرگذار نبودهاند. هدف پژوهش حاضر، واکاوی فرایند پیوند و همنشینی خانههای ایرانی و دستگاههای رسانهای و تأثیرات متقابل آنها بر یکدیگر است. در این مقاله، تلاش کردهایم تا فارغ از وجه محتوایی رسانهها ــکه اغلب موردتوجه قرار میگیردــ با تمرکز بر فرهنگ مادی دستگاههای رسانهای و بهویژه تلویزیون، فرایند همزمان خانگی شدن دستگاههای رسانهای و رسانهای شدن خانهها در ایران را بررسی کنیم. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که دستگاههای رسانهای در هنگام ورود به درون خانههای ایرانی و در روند خانگی شدن، با مقاومتهایی از درون و بیرون روبهرو بودهاند. ویژگی مشترک این مقاومتها، با وجود خاستگاه متفاوتشان، ایدئولوژیک بودن آنهاست. همچنین، برپایۀ یافتههای پژوهش، فرایندی از رسانهایشدن خانه در ایران قابلتشخیص است که با ورود رادیو و بهتبع آن، برق، به درون خانههای ایرانی آغاز شده و بهتدریج، امروزه بهسوی هوشمندسازی روزافزون خانه درحال حرکت است. با حرکت در این مسیر، خانه خود به یک شبهرسانه تبدیل میشود؛ رسانهای که با ارتباط و پیوند با خانههای دیگر، محلهها، و شهرهای هوشمند، درحال حرکت بهسوی «خانۀ متصل» است.
علوم اجتماعی و ارتباطات
رقیه قنبری قادیکلایی
چکیده
انقلاب فناورانه دستاورد موج سوم انقلابهاست، که تغییر و تحولاتی ملموسی در تمام صنایع از جمله صنعت گردشگری بهوجود آورده است. پیشرفت فناوری فرصتهای جدیدی برای گردشگری مجازی بهوجود آورده. از این رو، تجربه سفر مجازی و بررسی رفتار گردشگران تبدیل به موضوع مهمی برای مطالعات گردشگری شده است. بر این اساس، شناسایی و تبیین رویکردهای نظری ...
بیشتر
انقلاب فناورانه دستاورد موج سوم انقلابهاست، که تغییر و تحولاتی ملموسی در تمام صنایع از جمله صنعت گردشگری بهوجود آورده است. پیشرفت فناوری فرصتهای جدیدی برای گردشگری مجازی بهوجود آورده. از این رو، تجربه سفر مجازی و بررسی رفتار گردشگران تبدیل به موضوع مهمی برای مطالعات گردشگری شده است. بر این اساس، شناسایی و تبیین رویکردهای نظری در حوزه رفتار گردشگران مجازی هدف این مقاله است. این مطالعه بهطور نظاممند به مرور پژوهشهایی در مورد رفتار گردشگر مجازی میپردازد. در همین راستا، 27 مقاله منتشر شده در پایگاه داده اسکوپوس از سال 1999 تا 2022 برای استخراج شاخصهای رفتار گردشگران مجازی بررسی شده است. یافتههای کمی نشان میدهد، کشورهای پیشرو درزمینهٔ پژوهشهای گردشگری مجازی، چین و آمریکا هستند. مهمترین رویکردهای نظری به رفتار گردشگران، به ترتیب مدل پذیرش فناوری، نظریه محرک-ارگانیسم-پاسخ، رفتار برنامهریزیشده، نظریه جریان، بازیابی توجه، غوطهوری و حضور است. بهمنظور شناسایی مؤلفه های اصلی در مطالعات مربوط به رفتار گردشگران مجازی، از تحلیل محتوا استفاده شد، و در پایان، چارچوب مفهومی از محتوای مقالات استخراج شد. مهمترین و مؤثرترین نظریهها در این زمینه نظریه پذیرش فناوری است. این در حالی است که هنوز این نظریه به خوبی درک نشده است، و ابعاد زیادی از آن ناشناخته است.
علوم اجتماعی و ارتباطات
مونا جامی پور؛ علی نقی امیری؛ سحر کمره ای
چکیده
در سالهای اخیر، بهویژه با پدیدارشدن ویروس کرونا، رسانههای اجتماعی به بستری برای پشتیبانی از تعاملات کاربران و محتوای ایجادشده در شبکههای اجتماعی تبدیل شدهاند و کاربران میتوانند از طریق آنها وضعیت شخصی، اطلاعات، نظرات و پیشنهادات خود را به اشتراک بگذارند. با وجود مزایای انکارنشدنی این رسانهها در ابعاد مختلف زندگی فردی ...
بیشتر
در سالهای اخیر، بهویژه با پدیدارشدن ویروس کرونا، رسانههای اجتماعی به بستری برای پشتیبانی از تعاملات کاربران و محتوای ایجادشده در شبکههای اجتماعی تبدیل شدهاند و کاربران میتوانند از طریق آنها وضعیت شخصی، اطلاعات، نظرات و پیشنهادات خود را به اشتراک بگذارند. با وجود مزایای انکارنشدنی این رسانهها در ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی، استفاده از این برنامههای کاربردی جامعۀ بشری را با مسائل اخلاقی متعددی مواجه کرده است. هدف از این مقاله با روش کاربردی، شناسایی و اولویتبندی چالشهای اخلاقی رسانههای اجتماعی براساس روش تحقیق آمیختۀ متوالی است. در مرحلۀ اول، پس از مرور ادبیات در حوزۀ اخلاق فناوری بهطور عام و اخلاق در حوزۀ رسانههای اجتماعی با استفاده از روش گروه کانونی، چالشهای اخلاقی پالایش و طبقهبندی شدند و در مرحلۀ دوم، با بهرهگیری از روش پیمایش به ارزیابی و بومیسازی چالشهای شناساییشده از سوی خبرگان بیشتری پرداخته شد. جامعۀ آماری در هر دو مرحله، با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند (قضاوتی)، استادان و خبرگان حوزۀ اخلاق فناوری اطلاعات و اخلاق رسانههای اجتماعی بودند. نتایج حاصل از مقاله، 7 بُعد اصلی و 42 شاخص در حوزۀ اخلاق رسانههای اجتماعی را ارائه میکند که در این مقاله بررسی شدهاند. یافتههای بهدستآمده میتواند به سیاستگذاران در حوزۀ فناوری بصیرتی جامع درخصوص چالشهای پیش روی بهکارگیری شبکههای اجتماعی و اهمیت آنها ارائه دهد. این مقاله از لحاظ موضوعی دارای نوآوری بوده و کمتر به آن توجه شده است.
علوم اجتماعی و ارتباطات
سیدحسام قبله زاده؛ سیدعلیرضا افشانی؛ حسین اسلامی
چکیده
امروزه انسانها با زیستن در عصر رسانهای و اطلاعاتی در معرض انواع اخبار و اطلاعاتِ به ظاهر واقعی قرار گرفتهاند که ماهیت شایعهگونۀ آن از چشمها پنهان مانده است. انسانها اغلب در مواجهه با چنین اخباری بدون اعتباریابی، به بازنشر آنها در دنیای مجازی و واقعی میپردازند که میتواند آسیبهای امنیتی، اقتصادی و اجتماعی قابل ...
بیشتر
امروزه انسانها با زیستن در عصر رسانهای و اطلاعاتی در معرض انواع اخبار و اطلاعاتِ به ظاهر واقعی قرار گرفتهاند که ماهیت شایعهگونۀ آن از چشمها پنهان مانده است. انسانها اغلب در مواجهه با چنین اخباری بدون اعتباریابی، به بازنشر آنها در دنیای مجازی و واقعی میپردازند که میتواند آسیبهای امنیتی، اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی به همراه داشته باشد. از اینرو مقاله حاضر با هدف شناسایی عمیقتر استراتژیهای کاربران در مواجهه با اخبار و بهویژه شایعات در دنیای مجازی و فرایند فروکاست شایعهسازی و شایعهپذیری با رویکرد کیفی و روش نظریهای زمینهای اشتراوس و کوربین انجام گرفته است. براساس نمونهگیری هدفمند، 24 جوان یزدیِ فعال در فضای مجازی مشتملبر 12 مرد و 12 زن در پژوهش مشارکت داشته و روایتهای آنها مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفته است. فرایند گردآوری دادهها به صورت همزمان با تجزیهوتحلیل آنها در سه مرحلۀ کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شده است. یافتهها حاکی از پدیدۀ مرکزیِ دوآلیسم اعتماد به منابع خبری اعم از ملّی، غیرملّی و مجازی است که کاربران برمبنای اعتماد قوی، ضعیف یا فقدان آن و سایر شرایط زمینهای و مداخلهگر در مواجهه با اخبار و شایعات، استراتژیهایی اعم از اعتبارسنجی استقرائی منابع خبری، پیگیری اخبار از منابع موثق، بازنشر سنجیدۀ مطالب معتبر و اپوخه شایعات را بهکار میگیرند. درنهایت بهواسطۀ زمانمندی شایعات، آموزش سواد رسانهای، احتمال داغ بیاعتباری و غیره و استراتژیهای نامبرده، پیامدهایی چون فروکاست موقت بازدیدهای شایعهسازان و مسکوتشدگی شایعه مجال بروز خواهد یافت.
علوم اجتماعی و ارتباطات
ماهرخ حق پرس؛ سید حسین نبوی؛ محمد رضا کلاهی
چکیده
هدف این مقاله شناسایی دلالتهای معنایی سوژۀ اخلاقی و بهنجار و سازوکارهای برساخت آن در نهاد خانواده است. رخدادهای تروماتیک نظیر قتلهای ناموسی، برهههایی هستند که با برهمزدن روابط درون خانواده از ظرفیت تحلیلی غنی برای شناسایی بایدها و نبایدهای درون خانواده برخوردارند. برای این منظور از رویکرد بازنمایی استوارت هال و برنامۀ ...
بیشتر
هدف این مقاله شناسایی دلالتهای معنایی سوژۀ اخلاقی و بهنجار و سازوکارهای برساخت آن در نهاد خانواده است. رخدادهای تروماتیک نظیر قتلهای ناموسی، برهههایی هستند که با برهمزدن روابط درون خانواده از ظرفیت تحلیلی غنی برای شناسایی بایدها و نبایدهای درون خانواده برخوردارند. برای این منظور از رویکرد بازنمایی استوارت هال و برنامۀ پژوهشی قوی جفری الگزاندر استفاده شده است. پرسشهای اصلی مقاله عبارتاند از: دلالتهای معنایی سوژۀ اخلاقی و بهنجار در خانواده چیست؟ و سازوکار برساخت سوژۀ اخلاقی در خانواده چیست؟ برای پاسخ، 65 یادداشت و سرمقاله از روزنامههای «شرق»، «اعتماد ملی» و «همشهری» در یک بخش و روزنامههای جوان و کیهان در بخش دیگر که به بازنمایی قتل رومینا اشرفی پرداختهاند، با استفاده از چارچوب روشی روایتپژوهی و سنخ تحلیلی تحلیل تماتیک، بررسی و تحلیل شدهاند. یافتههای پژوهش نشان میدهد در هر دو بخش، مؤلفههای مشابه از اخلاقیات فردی درون نهاد خانواده بهعنوان امری بهنجار بازنمایی شده است. سوژۀ بهنجار،خودبنیان،خودتنظیمگر و استانداردشده که میتواند آرمان جهان یکدستشده در شبکۀ اطاعت و انقیاد را تحقق بخشد. اما متولیان این جهان آرمانی در دو روایت با هم متفاوتاند. متولیان در روزنامههای «جوان» و «کیهان»: خانوادۀ مقدس، پدر ناموسمدار و حقانیت تام حاکمیت، و در روزنامههای «شرق»، «اعتماد ملی» و «همشهری»: پدر بهنجار، معیارهای حقیقت پنداشتهشدۀ متخصصان روانشناسی و نظام آموزشی هستند.
علوم اجتماعی و ارتباطات
محیا برکت؛ زهراسادات چلنگر؛ نجیبه محبی
چکیده
تأثیر کرونا بر سبک زندگی، روابط انسانی، و تجربۀ رسانهای افراد، زیاد بوده و سبب پیوند افراد با رسانههای جدید شده است. اعضای نسل رسانههای آنالوگ وارد فضای جدیدی شدهاند و زیستجهان جدید خود را برساختهاند. در پژوهش پیشرو، شیوۀ رویارویی نسل چاپی و آنالوگی با جهان جدید رسانهای پس از کرونا و تجربه زیستۀ نسلهای رسانهای آنالوگ ...
بیشتر
تأثیر کرونا بر سبک زندگی، روابط انسانی، و تجربۀ رسانهای افراد، زیاد بوده و سبب پیوند افراد با رسانههای جدید شده است. اعضای نسل رسانههای آنالوگ وارد فضای جدیدی شدهاند و زیستجهان جدید خود را برساختهاند. در پژوهش پیشرو، شیوۀ رویارویی نسل چاپی و آنالوگی با جهان جدید رسانهای پس از کرونا و تجربه زیستۀ نسلهای رسانهای آنالوگ در شرایط ویژه کرونا، با تأکید بر نظریههای نسلهای رسانهای مانهایم و خوانش مفاهیمی همچون منظرۀ چشمانداز رسانهای و بومشناسی رسانه بررسی شده است. این پژوهش پدیدارشناسانه، با 13 فرد بالای 60 سال مصاحبه عمیق نیمهساختاریافته داشته است و یافتههای پژوهش با استفاده از روش تحلیل تماتیک، تجزیهوتحلیل شدند. در چارچوب ابرمضمون «زیست رسانهای نسلهای چاپی و آنالوگی»، سه مضمون «زندگینامه رسانهای»، «خانگی کردن»، و «چشمانداز تجربۀ پساکرونایی» استخراج شدهاند. یافتههای پژوهش پیشرو نشان میدهند که پدیدار زیست رسانهای در دوره همهگیری کرونا، برساختهشده از این عناصر است: الف) نوع معنایی که افراد از رسانهها در ذهن دارند، تجربۀ رسانهای آنها را برساخته است؛ ب) این تجربه، زیست رسانهای آنها در طول زندگیشان را شکل میدهد؛ ج) برپایۀ همین معنا، تجربهای از فضای جدید رسانهای در آگاهی آنها ایجاد میشود که زیست رسانهای، متناسب با آن معنا مییابد؛ د) پدیدار کرونا بهمثابه گسستی در درک چگونگی روابط اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی، شکل تازهای به تجربۀ زیستن در فضای جدید رسانهای میدهد، ﻫ) این شکل تازه، معنای آیندۀ تجربه رسانهای پس از کرونا را نیز در آگاهی افراد میسازد و کیفیتهای متفاوتی در سوبژکتیویته افراد ایجاد میشود. نسل رسانههای چاپی و آنالوگ، بودن خود را در اکولوژی جدید رسانهای، بازیابی میکنند؛ یعنی بودن برمبنای پذیرش کامل یا پذیرش مقاومتآمیز.
علوم اجتماعی و ارتباطات
نادر رازقی؛ محمود شارعپور؛ فاطمه آخوند زاده
چکیده
شکل نوین شکاف، یعنی «شکاف دیجیتالی جدید» یا «شکاف هوشمند»، شکاف میان افرادی است که به اینترنت دسترسی دارند؛ این نوع شکاف و نابرابری، در سطح مهارت و توانایی بهرهبرداری افراد از کارکردهای پیچیدۀ فناوری اطلاعات نمایان میشود. افزایش شکاف دیجیتالی در سراسر جهان، بهعنوان یکی از بزرگترین چالشهای عصر دیجیتال، با پیامدهای ...
بیشتر
شکل نوین شکاف، یعنی «شکاف دیجیتالی جدید» یا «شکاف هوشمند»، شکاف میان افرادی است که به اینترنت دسترسی دارند؛ این نوع شکاف و نابرابری، در سطح مهارت و توانایی بهرهبرداری افراد از کارکردهای پیچیدۀ فناوری اطلاعات نمایان میشود. افزایش شکاف دیجیتالی در سراسر جهان، بهعنوان یکی از بزرگترین چالشهای عصر دیجیتال، با پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم در چندین حوزۀ جامعه اطلاعاتی نمایان شده و بررسی علمی آن ضرورت بیشتری یافته است؛ ازاینرو، این پژوهش برپایۀ نظریۀ بازتولید فرهنگی بوردیو، این پرسش را بررسی کرده است که سرمایۀ فرهنگی افراد به چه میزانی بر شکاف دیجیتالی میان آنان تأثیرگذار است؟» روش انجام این پژوهش، پیمایشی بوده و دادهها از طریق پرسشنامه گردآوری شدهاند. جامعۀ موردمطالعه، جوانان هجده تا بیستونه سالۀ شهرستان بابل (198/183 نفر) بوده و حجم نمونۀ آماری با استفاده از فرمول کوکران، 385 نفر برآورد شده است. دادههای پژوهش به شیوۀ نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای بهصورت تصادفی ساده از میان 8 محلۀ شهر بابل گردآوری شدهاند. نتایج پژوهش نشان داد که در میان افراد با سرمایههای فرهنگی گوناگون، شکاف دیجیتالی وجود دارد. نتایج بهدستآمده از آزمون رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که بهترتیب، بعد عینیتیافتۀ سرمایۀ فرهنگی (47/0=β)، بعد تجسدیافتۀ سرمایۀ فرهنگی (41/0=β)، و بعد نهادی سرمایۀ فرهنگی (20/0=β) بیشترین تأثیر را بر شکاف دیجیتالی میان افراد داشتهاند. افزونبراین، یافتههای پژوهش نشان داد که متغیر مستقل پژوهش، یعنی سرمایۀ فرهنگی، بهمیزان 26/0 از واریانس متغیر وابستۀ شکاف دیجیتالی را تبیین میکند.
علوم اجتماعی و ارتباطات
فواد ظفر عبدالله زاده؛ محمدرضا رسولی؛ طهمورث شیری
چکیده
ماهیت جهانی رسانههای اجتماعی، چالشهای قومی را از حیطهٔ منطقه و ملّت به عرصهٔ جهانی کشانده است. مطالعه حاضر، این چالشها را در چارچوب نظریههای جهانیشدن، تحلیل میکند. دو رویکرد عمده در رابطه با پدیدهٔ جهانیشدن وجود دارد: یک رویکرد معتقد به همگونی کامل جهان است؛ و رویکرد دیگر، به چنین شدّت و کیفیتی قائل نیست. هدف تحقیق، ...
بیشتر
ماهیت جهانی رسانههای اجتماعی، چالشهای قومی را از حیطهٔ منطقه و ملّت به عرصهٔ جهانی کشانده است. مطالعه حاضر، این چالشها را در چارچوب نظریههای جهانیشدن، تحلیل میکند. دو رویکرد عمده در رابطه با پدیدهٔ جهانیشدن وجود دارد: یک رویکرد معتقد به همگونی کامل جهان است؛ و رویکرد دیگر، به چنین شدّت و کیفیتی قائل نیست. هدف تحقیق، روشن ساختن این امر است که رسانههای اجتماعی بهعنوان ابزارهای ارتباطی جهانی در رابطه با هویتهای قومی ایرانی، در انطباق با کدام یک از این دو رویکرد عمل کردهاند. برای نیل به هدف مذکور با 11 استاد علوم ارتباطاتاجتماعی، مردمشناسی و جامعهشناسی مصاحبهٔ عمیق صورت گرفته و دادهها با استفاده از نرمافزار مکسکیودا ۱۰ تجزیهوتحلیل شدهاند. نتایج گویای آن است که عملکرد رسانههای اجتماعی وضعیتی دوگانه ایجاد کرده است: از یکسو به حفظ هویت اقوام ایرانی انجامیده؛ و از سوی دیگر، سببساز تأثیرپذیری آنها از فرهنگ جهانی شده است. به سخن دیگر، رسانههای اجتماعی، همزیستی فرهنگی اقوام با دیگری جهانی و ملیّت را تقویت میکنند. در مورد اقوام جداییطلب، رسانههای اجتماعی در ایجاد چالشهای قومی نقش چندانی ایفا نمیکنند و این موضوع متأثر از سایر عوامل اجتماعی و سیاسی است. در نهایت، انگیزهٔ اقوام ایرانی برای مقاومت در برابر ملیّت و فرهنگ جهانی محدود است؛ هر چند رسانههای اجتماعی، این قابلیت را به آنها میدهد.
علوم اجتماعی و ارتباطات
سعید رضا عاملی؛ سیده فرزانه سیاسی راد
چکیده
استفاده از شبکههای مجازی، جهانیشدن فرهنگهای رسانهای و ظهور عرصۀ عمومی فرهنگی موجب توجه به نظریههای شهروندی فرهنگی در توصیف مشارکتهای شهروندی کاربران فضای مجازی شده است. در این مقاله با استفاده از این فضای نظری و روش تحلیل محتوای مردمنگارانه تلاش شده است تا ماهیت مشارکتهای شهروندی کاربران جوانِ شبکه مجازی اینستاگرام ...
بیشتر
استفاده از شبکههای مجازی، جهانیشدن فرهنگهای رسانهای و ظهور عرصۀ عمومی فرهنگی موجب توجه به نظریههای شهروندی فرهنگی در توصیف مشارکتهای شهروندی کاربران فضای مجازی شده است. در این مقاله با استفاده از این فضای نظری و روش تحلیل محتوای مردمنگارانه تلاش شده است تا ماهیت مشارکتهای شهروندی کاربران جوانِ شبکه مجازی اینستاگرام و میزان انطباق این مشارکتها با شهروندی ملّی ایشان بررسی شود. بر اساس یافتهها 69درصد محتواهای بهاشتراک گذاشته شده در صفحههای عمومی جریان اصلی، صفحههای طنز و سرگرمی دربرگیرندۀ مضامین «فردگرایانه» بوده و اغلب در راستای علایق و دغدغههای فردی کاربران و تمایل آنها به لذت و سرگرمی به اشتراک گذاشته شدهاند. بهعلاوه، این مضامین بیش از آنکه با چارچوب شهروندی ملّی منطبق باشند تابع فرهنگهای موجود در عرصۀ عمومی جهانی بودهاند. با این حال فراوانی بیشتر مضامین فردگرایانه نسبت به مضامین جمعگرایانه بهمعنای بیتوجهی کامل آنان به کنشگری در مقیاس ملّی نبوده، بهگونهایکه 21درصد مضامین موجود در این صفحهها به شهروندی رسمی و جمعگرایانه اختصاص یافته است و کاربران بهواسطه آنها به تعلقات، وظایف و مسائل مرتبط با سطح ملّی بازگشتهاند. در بخش نتیجهگیری ضرورت بازتعریف مفهوم مشارکتهای شهروندی مبتنی بر اقتضائات فضای مجازی، عدم امکان اتخاذ رویکردهای مطلقاً مثبت و یا منفی به پیامدهای مشارکتهای مجازی بر شهروندی ملی، ضرورت توجه همزمان به فرصتها و آسیبهای این فضا و نیاز به گسترش آموزشهای مرتبط با «شهروندی فرهنگی» مورد تأکید قرار گرفته است.
جامعه شناسی
قدسی بیات؛ مرضیه قاسمی
چکیده
رویدادهای ملیـمذهبی، توجه رسانهها را جلب میکنند اما نگاه رسانهها به رویدادها با یکدیگر متفاوت است. این رویدادها ملی باشند یا بینالمللی، داخلی باشند یا خارجی، بازنمایی آنها در چارچوبهای گفتمانی و ایدئولوژیکی صورت میپذیرد و شکست یا موفقیت تلاشهای حوزهٔ دیپلماسی عمومی در قالبها و الگوهای مشخص در سراسر جهان را تسهیل ...
بیشتر
رویدادهای ملیـمذهبی، توجه رسانهها را جلب میکنند اما نگاه رسانهها به رویدادها با یکدیگر متفاوت است. این رویدادها ملی باشند یا بینالمللی، داخلی باشند یا خارجی، بازنمایی آنها در چارچوبهای گفتمانی و ایدئولوژیکی صورت میپذیرد و شکست یا موفقیت تلاشهای حوزهٔ دیپلماسی عمومی در قالبها و الگوهای مشخص در سراسر جهان را تسهیل مینماید. رسانههای خارجی فارسیزبان از جمله بیبیسی فارسی برای مخاطبان داخل ایران، یکی از منابع معنا و مفهومسازی درخصوص رویدادهای ملیـمذهبی مانند چهارشنبهسوری، عید نوروز، شب یلدا، روز زن، عاشورا و اربعین حسینی و... به شمار میآیند. یکی از رویدادهای مهمی که هر سال با اجتماع عظیم مردم اتفاق میافتد برگزاری آئین پیادهروی اربعین حسینی است؛ آئینی که طبق رویکردی که رودنبولر به مفهوم آئین دارد با اجتماع مردم، داوطلبانه، غیرابزاری و غیرتفریحی اجرا میشود. مقاله حاضر با توجه به سابقه و گستردگی بیبیسی در فعالیت حرفهای خبری، نحوه رسانهایکردن و بازنمایی رویداد اربعین در وبسایت خبرگزاری یادشده را به کمک روش تحلیل مضمونی تحلیل مینماید. یافتهها حاکی از آن است که آئین پیادهروی زائران اربعین در هفت محور (روایتگری مستند، تفرقهافکنی و شیعههراسی، بحران بینظمی و ناتوانی دول ایران و عراق، کوچکنمایی اربعین، واکاوی جنگ هشت ساله عراق و ایران، ناامنی داعش و مانور سیاسی حاکمیت ایران) و موکداً بهعنوان حرکتی سیاسی و عقیدتی در اخبار سایت بیبیسی فارسی بازنمایی شده است. همچنین نوع بازنمایی از مناسبات میان کنشگران حاضر در این مراسم نهتنها نسبتی با دیدگاه آئینی رودنبولر ندارد بلکه استنباط میشود که اینگونه انگارهسازی منفی از این رویداد مذهبی در ادامه جریان شیعههراسی در رسانههای غربی و بهویژه نمود جدیدی از ایرانهراسی است.
علوم اجتماعی و ارتباطات
حسین راغفر؛ زینب شفیعی
چکیده
اهمیت مفهوم شبکه برای فعالیتهای کارآفرینی بهطور فزایندهای تبدیل به مد روز شده است. مطالعات اخیر جامعهشناسی اقتصادی جدید نیز پیرامون موضوع کارآفرینی زنان، بهجای توجه به مشخصات عمومی و محدودیتها، عمدتاً بر اهمیت شبکهها تأکید دارند. مطالعه شبکههای زنان کارآفرین، انگیزهها، ابعاد و زوایای گوناگون کنش کارآفرینانه آنها، ...
بیشتر
اهمیت مفهوم شبکه برای فعالیتهای کارآفرینی بهطور فزایندهای تبدیل به مد روز شده است. مطالعات اخیر جامعهشناسی اقتصادی جدید نیز پیرامون موضوع کارآفرینی زنان، بهجای توجه به مشخصات عمومی و محدودیتها، عمدتاً بر اهمیت شبکهها تأکید دارند. مطالعه شبکههای زنان کارآفرین، انگیزهها، ابعاد و زوایای گوناگون کنش کارآفرینانه آنها، جنبهای مهم در راه شناخت ابعاد کنش کارآفرینانه زنان در همه کشورها بهخصوص ایران است. بنابراین، هدف مقاله حاضر افزایش ادراک در مورد شبکههای زنان و نحوه بهرهگیری از آنها برای تحقق کنش اقتصادی/کارآفرینانه است. برای رسیدن به این هدف، رویکرد شبکه اجتماعی مدنظر قرار گرفت و از روش کیفی تحلیل شبکه برای تبیین عمیق فعالیتها استفاده شد. دادههای این پژوهش از مصاحبههای عمیق نیمهساختاریافته با ۴۰ زن بنیانگذار برندهای صنایعدستی مدرن که در فضای مجازی (اینستاگرام) فعالاند، بهدست آمده است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که اشکال و کیفیت شبکهسازی زنان در این حوزه چگونه است و آیا این شبکهسازی به تسهیل کنشهای اقتصادی کمک کرده است؟ در پاسخ به این پرسشها نهایتاً سه سطح از شبکه در این مقاله نشان داده شد: 1) پیوندهای قوی که روابط خانوادگی را در برمیگیرند؛ 2) پیوندهای ضعیف که شامل روابط با دوستان است؛ و 3) ارتباط با غریبهها که شامل ارتباطات با مشتریان و ارتباطات مجازی است. شباهت مهم و منحصربهفرد این مطالعه، بهرهگرفتن تمامی مصاحبهشوندگان از ارتباطات مجازی است. این شبکههای ارتباطات مجازی نوعا تضمینکننده دوام و بقای کسبوکار نیز هستند.
علوم اجتماعی و ارتباطات
هادی خانیکی؛ فاطمه نوری راد
چکیده
گفتوگو بهمثابه یک کنش مهم ارتباطی، ازجمله موضوعاتی است که در رشته علوم ارتباطات کمتر به آن توجه شده است و اغلب پژوهشهای انجامشده، مربوط به حوزه ارتباطات جمعی بودهاند. دراینمیان، انجام پژوهشی در حیطه ارتباطات انسانی و میانفردی، با نگاه موردی و خُردِ روش کیفی که در پی فهم و توصیف واقعیت ناب باشد، در حوزه پژوهشهای علوم ارتباطات، ...
بیشتر
گفتوگو بهمثابه یک کنش مهم ارتباطی، ازجمله موضوعاتی است که در رشته علوم ارتباطات کمتر به آن توجه شده است و اغلب پژوهشهای انجامشده، مربوط به حوزه ارتباطات جمعی بودهاند. دراینمیان، انجام پژوهشی در حیطه ارتباطات انسانی و میانفردی، با نگاه موردی و خُردِ روش کیفی که در پی فهم و توصیف واقعیت ناب باشد، در حوزه پژوهشهای علوم ارتباطات، مهجور است؛ ازاینرو، هدف این پژوهش، مطالعۀ نحوۀ تعامل کلاسی در جلسههای گفتوگومحورِ کلاس درس، بهمنظور مشخص کردن ساختار، ابعاد، و مؤلفههای گفتوگوی کندوکاوی است. تحلیل گفتوشنود، ترتیب انجام کار، سازماندهی، و نظم کنشهای اجتماعی را که بخشی از تعاملات روزمره هستند، با روشی استدلالی و در گفتنها و شنیدنهای اعضای جامعه مطالعه میکند؛ بنابراین، یکی از نتایج اصلی تحقیقِ با روش تحلیل گفتوشنود، شناسایی این نظام با الگوهای زنجیرهای است که در حین تعامل، به رفتارهای شفاهی ساختار میبخشد. تحلیل گفتوشنودهای کلاس درس تفکر نشان میدهد، ساختار کلی این گفتوگوها پیشبرنده است، به این معنا که هنگامیکه ایدهای در پاسخ به یک پرسش بیان میشود، شرکتکنندگان، خود را ملزم به واکنشِ «موافقت» یا «مخالفت» با آن ایده میدانند. این واکنش اغلب، سبب تصحیح و تکمیل ایدۀ اولیه یا شفاف کردن آن میشود. افراد، بین ایدههای مطرحشده پیوند برقرار کرده و استنباط خود را از روند بحث مطرح میکنند. این نوع گفتوگو، نهتنها موضعگیریهای فکری خوب را میطلبد، بلکه مستلزم تعهد به نتیجهیابی و جهتگیری منطقی است.
علوم اجتماعی و ارتباطات
داود غرایاق زندی؛ سویل ماکویی
چکیده
آیین نوروز یکی از آیینهای سنتی ایرانیان است که براساس نظم و بنیان طبیعی استوار شده است. این بنیان طبیعی هم واجد ویژگیهای طبیعی است و هم از مشخصهٔ اجتماعی برخوردار است. درعینحال بنیانهای طبیعی نوروز زمینهساز صلح و دوستی در رابطهٔ میان انسان و طبیعت و انسان با انسان است. این بنیانها عبارتاند از: آغاز، پایان، تنوع و شادیبخشی، ...
بیشتر
آیین نوروز یکی از آیینهای سنتی ایرانیان است که براساس نظم و بنیان طبیعی استوار شده است. این بنیان طبیعی هم واجد ویژگیهای طبیعی است و هم از مشخصهٔ اجتماعی برخوردار است. درعینحال بنیانهای طبیعی نوروز زمینهساز صلح و دوستی در رابطهٔ میان انسان و طبیعت و انسان با انسان است. این بنیانها عبارتاند از: آغاز، پایان، تنوع و شادیبخشی، زندگی، حیات، چرخه(اکوسیستم)، همگونی با طبیعت، ارزش(نه بهای) طبیعت و ریتمیک بودن زمان. بنیانهای طبیعی به ابعاد اجتماعی زیست بشر یعنی صلح و دوستی کمک میکنند. این مقاله بر این باور است که با درک نوروز از منظر طبیعی میتوان به بسیاری از ابعاد زیست انسان ایرانی در سیر تاریخی آن رسید؛ زیرا آیین نوروز از گذشته تداوم داشته و این تداوم نوعی معنای طبیعی و اجتماعی را با خود به همراه داشته که در طی دوران زیست انسان ایرانی همراه زندگی ایرانیان بوده است. آیین نوروز درعین داشتن وجه پیوستاری زیست ایرانی و نوعی همگونی و همبستگی فکری، از بنیانهای طبیعی برخوردار است که امکان تسرّی و پذیرش در آن، فراوان است و نگاه خاصگرایانه ندارد که مانع همزیستی و پذیرش و دوستی میان ایرانیان و غیرایرانیان باشد. این به نوعی راز ماندگاری نوروز نیز محسوب میشود.
علوم اجتماعی و ارتباطات
حمیده مولایی؛ زهرا مجدی زاده
چکیده
شبکههای اجتماعی، با قابلیتهای خاص خود ازجمله مخاطبمحوری، مشارکتی و تعاملی بودن، امکان گمنامی، و نظارت ناکافی، امکانات بالقوهای را برای خودابرازی کاربران فراهم کردهاند. باوجوداین، تفاوتهای فرهنگی، در چگونگی خودابرازی کاربران در شبکههای اجتماعی تأثیرگذار است. این مقاله نقش تفاوتهای فرهنگی را در خودابرازی دانشجویان ...
بیشتر
شبکههای اجتماعی، با قابلیتهای خاص خود ازجمله مخاطبمحوری، مشارکتی و تعاملی بودن، امکان گمنامی، و نظارت ناکافی، امکانات بالقوهای را برای خودابرازی کاربران فراهم کردهاند. باوجوداین، تفاوتهای فرهنگی، در چگونگی خودابرازی کاربران در شبکههای اجتماعی تأثیرگذار است. این مقاله نقش تفاوتهای فرهنگی را در خودابرازی دانشجویان سه دانشگاه تهران، امیرکبیر، و صنعتی شریف، در شبکههای اجتماعی فیسبوک و گوگلپلاس، بررسی و تبیین کرده است. به این منظور، یک پرسشنامه آنلاین، طراحی و بهصورت تصادفی، برای دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد سه دانشگاه یادشده که کاربران شبکههای اجتماعی بودند، فرستاده شد. تعداد 371 دانشجو به سؤالات پرسشنامه پاسخ دادند. نتایج تحلیل کمّی دادهها نشان میدهد که زنان، در مقایسه با مردان و اقلیتهای قومی، در مقایسه با گروه اکثریت، تمایل بیشتری به حمایت از تفاوتهای فرهنگی خود در شبکههای اجتماعی دارند، اما این فعالیت در گروه اکثریت دینی (شیعه)، بیش از اقلیتهای دینی ایران است و اقلیتهای دینی ـدر مقایسه با شیعیانـ به میزان کمتری به تولید محتوا در مورد حمایت از مذهب خود پرداختهاند.
علوم اجتماعی و ارتباطات
عبدالله بیچرانلو؛ سیده فرزانه سیاسی راد
چکیده
امروزه شبکههای اجتماعی در زندگی کاربران حضوری پُررنگ دارند، اما بهرهمندی کاربران از مزایای آنها، مانند اغلب تعاملات میانفردی در زندگی واقعی مستلزم حل تناقض میان خودافشاگری و حفظ حریم خصوصی کاربر است. این بهرهمندی با فرایندهای بهینهسازی حریم خصوصی و با تأکید بر تواناییهای کاربر در سطح فردی محقق میشود. هدف اصلی ...
بیشتر
امروزه شبکههای اجتماعی در زندگی کاربران حضوری پُررنگ دارند، اما بهرهمندی کاربران از مزایای آنها، مانند اغلب تعاملات میانفردی در زندگی واقعی مستلزم حل تناقض میان خودافشاگری و حفظ حریم خصوصی کاربر است. این بهرهمندی با فرایندهای بهینهسازی حریم خصوصی و با تأکید بر تواناییهای کاربر در سطح فردی محقق میشود. هدف اصلی این نوشتار ایجاد درکی از چگونگی بهکارگیری راهبردهای مبتنی بر سواد حریم خصوصی آنلاین برای دستیابی کاربران دختر اینستاگرام به سطح بهینه حریم خصوصی است. به این منظور ابتدا تناقض حریم خصوصی، مزایا و خطرهای خودافشاگری بررسی شده و سپس بر اساس سواد حریم خصوصی آنلاین، برخی از راهبردهای اجتماعی و فنّاورانه برای حل «تناقض حریم خصوصی» معرفی شدهاند. در بخش یافتهها پس از توصیف مهمترین مزایا و خطرهای خودافشاگری برای کاربران دختر، الگوهای فعلی چگونگی بهکارگیری راهبردهای اجتماعی و فنّاورانه برای حل این تضاد استخراج و دربارۀ آنها بحث شده است. این بررسی به روش مردمنگاری و با مصاحبۀ نیمهساختیافته و مشاهدۀ غیرمشارکتی صفحات 20 کاربر دختر اینستاگرام صورت گرفته است.
علوم اجتماعی و ارتباطات
روح الله تولایی؛ زهرا صباغی؛ نوید نظافتی
چکیده
امروزه با توجه به رشد فزاینده فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در جوامع بهویژه در میان قشر فرهیخته دانشگاهی استفاده از این فنّاوریها بخشی از کار روزمره افراد شده است. شبکههای اجتماعی نیز یکی از موضوعات مهم و گسترده در فضای مجازی است که بسیاری از افراد در زمینههای گوناگون از آن استفاده میکنند. بهرهبرداری دانشجویان از این شبکهها ...
بیشتر
امروزه با توجه به رشد فزاینده فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در جوامع بهویژه در میان قشر فرهیخته دانشگاهی استفاده از این فنّاوریها بخشی از کار روزمره افراد شده است. شبکههای اجتماعی نیز یکی از موضوعات مهم و گسترده در فضای مجازی است که بسیاری از افراد در زمینههای گوناگون از آن استفاده میکنند. بهرهبرداری دانشجویان از این شبکهها بهمثابه قشر جوان و فرهیخته جامعه بسیار اهمیت دارد. این تحقیق با هدف بررسی و شناسایی فرصتها و تهدیدهای شبکههای اجتماعی برای دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی صورت گرفته است. جامعه آماریِ تحقیق دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی فعال در شبکههای اجتماعی است و نمونه آماری بهصورت تصادفی شامل 370 نفر است. متغیرهای مستقل تحقیق در قالب فرصتها و تهدیدهای شبکههای اجتماعی با مرور ادبیات نظری و پیشینه تحقیق در قالب مدل مفهومی احصا شده و بر اساس آن پرسشنامه تحقیق طراحی شده است. بر مبنای نتایج تحقیق پنج متغیر فرصتهای شبکههای اجتماعی شامل یادگیری الکترونیک، پر کردن اوقات فراغت، سازماندهی گروههای اجتماعی، امکان گفتوگو و آشنایی با فرهنگها، و همچنین پنج متغیر تهدیدهای شبکههای اجتماعی شامل انتقال ارزشهای غیراخلاقی، سوءاستفاده، انتشار اطلاعات نادرست، اعتیاد اینترنتی و ارتباطات مخرب بر دانشجویان اثری مثبت و معنادار دارد.
علوم اجتماعی و ارتباطات
ایمان عرفان منش؛ سهیلا صادقی فسایی
چکیده
مفهومپردازی و اندیشهورزی درباره جامعه ایران بهمنزلۀ نوعی جامعه اطلاعاتی یکی از مسائل جدید پس از انقلاب اسلامی ایران محسوب میشود؛ ازاینرو در بیانات رهبر انقلاب اسلامی، ابعاد و ملاحظات اجتماعیـفرهنگی درباره فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی، برجسته و قابلاستخراج است. این مقاله با استفاده از رویکرد نظری «شکلگیری، عملکرد، ...
بیشتر
مفهومپردازی و اندیشهورزی درباره جامعه ایران بهمنزلۀ نوعی جامعه اطلاعاتی یکی از مسائل جدید پس از انقلاب اسلامی ایران محسوب میشود؛ ازاینرو در بیانات رهبر انقلاب اسلامی، ابعاد و ملاحظات اجتماعیـفرهنگی درباره فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی، برجسته و قابلاستخراج است. این مقاله با استفاده از رویکرد نظری «شکلگیری، عملکرد، و تأثیرات اجتماعیـفرهنگی فناوری» و روش پژوهش اسنادی، تلاش کرده است ضمن مرور نظریههای مرتبط جامعهشناختی، مهمترین ابعاد اجتماعیـفرهنگی فناوری را در بیانات مقام معظم رهبری رمزگذاری، مقولهبندی و بهلحاظ نظری، صورتبندی کند. بر این اساس، سه بُعد کلیدی عبارتند از: 1) ویژگیهای ماهوی و انگیزشی و جایگاه اجتماعیـفرهنگی فناوری؛ 2) تمهیدات و ضرورتهای اجتماعیـفرهنگی فناوری؛ 3) آسیبها و تهدیدهای اجتماعیـفرهنگی فناوری. در مجموع چنین بهنظر میرسد که در اتصال مؤلفههای یادشده، علاوهبر بعضی ملاحظات نظری اجتماعیـفرهنگی، مضمونهایی مانند عقاید دینی، اخلاق، پایههای فکری فرهنگی، هویت ملی، تحرک، امنیت، و تأکید بر عاملیت جوانان ایرانی دارای اهمیت هستند.
علوم اجتماعی و ارتباطات
هادی خانیکی؛ سبحان یحیائی
چکیده
این مقاله، با طرح کردن مفهوم تازه «برونایستادگی» در مطالعات مخاطبشناسی رسانهای، در پی این بوده است که برونایستادگان رادیوـتلویزیون دولتی ایران را ــ کسانیکه آگاهانه و عامدانه استفاده از این رسانه را کنار گذاشتهاند و از رویارویی با آن پرهیز میکنند ــ مطالعه کند. نویسندگان بر این نظر هستند که تجربه برونایستادگی، ...
بیشتر
این مقاله، با طرح کردن مفهوم تازه «برونایستادگی» در مطالعات مخاطبشناسی رسانهای، در پی این بوده است که برونایستادگان رادیوـتلویزیون دولتی ایران را ــ کسانیکه آگاهانه و عامدانه استفاده از این رسانه را کنار گذاشتهاند و از رویارویی با آن پرهیز میکنند ــ مطالعه کند. نویسندگان بر این نظر هستند که تجربه برونایستادگی، در هر جامعه و کشوری متفاوت و منحصربهفرد است. این مقاله، معناها و مفهومهای ذهنی این افراد را در مورد رادیوـتلویزیون دولتی ایران، با استفاده از ابزار مصاحبههای عمقی و با چارچوب روششناختی «نظریه دادهبنیاد» بررسی کرده و پس از انجام 29 مصاحبه عمقی انفرادی به کفایت نظری رسیده است. نویسندگان از خلال دادههای برآمده از این مصاحبهها و با پیمودن مراحل کدگذاری و مقولهبندی این روششناسی، الگوی نظریای از برونایستادگان تلویزیون دولتی در ایران ارائه دادهاند. این مقاله که با هدف شناخت ادراکهای معنایی برونایستادگان بهعنوان مقدمهای برای به درون کشیدن آنها انجام شده است، 118 مفهوم ذهنی را از درون مصاحبههای عمقی انفرادی بهدست آورده است که این مفهومها، با ساختن مقولههای اصلی، موجب شکلگیری الگوی نظری تحلیلی شدهاند. برمبنای نتایج بهدستآمده، سه گونه برونایستادگی «اعتراض و مقاومت»، «سرگرمیخواه ناراضی» و «پرهیز از ابتذال»، شناسایی شدهاند. نوآوری این مقاله در دستیابی به شناخت مخاطبان از منطق نفی و سلب است و نویسندگان بر این نظرند که سیاستگذاریهای رسانهای در مورد مخاطبان، نیازمند دستیابی به اینگونه شناختهای ژرفانگر است.
علوم اجتماعی و ارتباطات
حسن بشیر؛ جواد جواهری
چکیده
امروزه یکی از تأثیرگذارترین و پرطرفدارترین تولیدات رسانهای در دنیا، از نظر اثرگذاری بر تربیت کودکان و نوجوانان، تولیدات سینمایی انیمیشن، بهویژه انیمیشنهای هالیوودی است. از زمانیکه انیمیشنهای سینمایی سهبعدی بهوجود آمدهاند، این نوع تولیدات در محتوا نیز دستخوش تحولات زیادی شده و مفاهیم و محتوای آنها بهویژه ...
بیشتر
امروزه یکی از تأثیرگذارترین و پرطرفدارترین تولیدات رسانهای در دنیا، از نظر اثرگذاری بر تربیت کودکان و نوجوانان، تولیدات سینمایی انیمیشن، بهویژه انیمیشنهای هالیوودی است. از زمانیکه انیمیشنهای سینمایی سهبعدی بهوجود آمدهاند، این نوع تولیدات در محتوا نیز دستخوش تحولات زیادی شده و مفاهیم و محتوای آنها بهویژه از جنبه تربیتی، بهطور محسوسی ارتقا یافته است. در این مقاله، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، محتوای این انیمیشنها بررسی شده است. در این راستا شش انیمیشن «عصر یخبندان»، «پاندای کونگفوکار»، «یخزده»، «شجاع»، «راتاتویل» و «هر کسی قهرمان است»، تحلیل، و کدهای معنایی و در پی آن، مضمونهای هریک از آنها استخراج شده است. در ادامه مضمونهای موجود در قالب مفاهیم دستهبندی شدهاند که منجر به استخراج 26 مفهوم از آنها شده و اثرات تربیتی این مفاهیم نیز در سه سطح، بررسی شدهاند. از مهمترین مفاهیم یافتشده میتوان به نسبیت در ارزشها، تقدسزدایی، تأکید بر جایگاه مهم خانواده، درونی بودن رشد و پیشرفت، لزوم باور به کاری که باید انجام شود، و... اشاره کرد. درنهایت نیز تأثیر مفاهیم سطحهای گوناگون از نظر اثرات مثبت و منفی و نیز ابعاد نظری و عملی، بررسی و مقایسه شده است.
علوم اجتماعی و ارتباطات
جمال محمدی؛ کمال خالق پناه؛ الهه غلامی
چکیده
بیتاک یک شبکۀ اجتماعیِ دسترسپذیر از طریق تلفن همراه است که طیف وسیعی از کاربران را به خود جلب کرده است. محوریتیافتن شبکههای اجتماعی در زندگی روزمره، بهویژه در میان نسل نوجوان و جوان، سبب نوعی دگردیسی پایهای در فرایندهای هویتیابی، معناسازی و بهطور خاص در فرم و محتوای ارتباط شده است. این جستار، تحقیقی است دربارۀ کاربران ...
بیشتر
بیتاک یک شبکۀ اجتماعیِ دسترسپذیر از طریق تلفن همراه است که طیف وسیعی از کاربران را به خود جلب کرده است. محوریتیافتن شبکههای اجتماعی در زندگی روزمره، بهویژه در میان نسل نوجوان و جوان، سبب نوعی دگردیسی پایهای در فرایندهای هویتیابی، معناسازی و بهطور خاص در فرم و محتوای ارتباط شده است. این جستار، تحقیقی است دربارۀ کاربران شبکۀ بیتاک، تعاملها و فعالیتها و تجارب آنها در این فضای مجازی، و احساسها، لذتها، معناها و نگرشهایی که از قِبَل حضور در این شبکه عایدشان میشود. پژوهش بهشیوۀ کیفی انجام شده است. کاربران شبکۀ اجتماعیِ بیتاک نمونههای مورد مطالعۀ هستند که از میان دانشجویان دانشگاه کردستان انتخاب شدهاند. برای انتخاب نمونهها از شیوۀ نمونهگیری باز استفادع شده است. فن گردآوری دادهها مشاهدۀ مستقیم فضای درون شبکه و مصاحبۀ نیمهساختیافته با کاربران و روش تحلیل دادهها، نظریۀ زمینهای است. نتایج تحقیق نشان میدهد که شرایط/ زمینههایی همچون «پیگیری علایق واقعی در دنیای غیر واقعی» و «بازنمایی خواستها/ صداها در فضای مجازی» ورود و مشارکت کاربران در شبکۀ بیتاک را آسانتر میکنند؛ و عامل «دسترسپذیری آنی» همچون شرطی مداخلهگر این مشارکت را تشدید میکند. مشارکت و فعالیت کاربران در این شبکه، ضمن تغییر تعاملهای اجتماعیِ پیشین آنها در جهان واقعی، به شکلگیری فرمهای نوین تعامل و ارتباط میانجامد که «نمایش هویت ساختگی»، «تجربۀ فضایی کارناوالی»، «سواد حبابی» و «زمان/ مکانزدایی از ارتباط» برجستهترین خصایل این اَشکال نوین ارتباطند. این مشارکت/ فعالیت همچنین واجد پیامدهایی چون «اعتیاد مجازی» و «جمعگرایی مجازی» در زندگی روزمرۀ کاربران است که خود به تغییر فرایندهای کسب معنا و هویت در حیات اجتماعی آنها دامن میزند. میتوان گفت حاصل مشارکت/ فعالیت کاربران در این شبکه، در کل، ورود به نوعی «ارتباط ایماژمحور و شبیهسازیشده» است که تفاوتهایی بنیادین با تعاملهای واقعیِ جهان خارج دارد. تجربۀ ارتباط در اینجا دیگر آن تجربۀ واجد اصالت، غنا و سرزندگی نیست بلکه آنی، ساختگی و فاقد توان حیاتبخشی است.
علوم اجتماعی و ارتباطات
سمانه کوهستانی؛ فردین علیخواه؛ نادر افقی؛ هدی حلاج زاده
چکیده
با ظهور شبکههای اجتماعی جدید، سازوکارهای شهرتیابی، دستخوش دگرگونیهای گستردهای شده است. امروزه، کاربران به فرصت مشهور شدن از طریق شبکههای اجتماعی دست یافتهاند که تا پیشازاین بهآسانی امکانپذیر نبود. دراینزمینه، اینستاگرام بهدلیل ویژگی بصری، قابلیت کاربری آسان، و استقبال بسیار کاربران از آن، به عرصۀ اصلی خلق ...
بیشتر
با ظهور شبکههای اجتماعی جدید، سازوکارهای شهرتیابی، دستخوش دگرگونیهای گستردهای شده است. امروزه، کاربران به فرصت مشهور شدن از طریق شبکههای اجتماعی دست یافتهاند که تا پیشازاین بهآسانی امکانپذیر نبود. دراینزمینه، اینستاگرام بهدلیل ویژگی بصری، قابلیت کاربری آسان، و استقبال بسیار کاربران از آن، به عرصۀ اصلی خلق شهرت تبدیل شده است. کاربران بسیاری به دلایل گوناگون تمایل دارند که در این شبکه به شهرت دست یابند و این شهرت، پیامدهایی را در جامعه بههمراه میآورد و این مسئله، اهمیت جامعهشناختی موضوع را افزایش میدهد؛ ازاینرو، پژوهش حاضر، ضمن مروری بر نظریههای موجود دربارۀ اقتصاد توجه، شهرت، و میکروسلبریتی، چراییها و پیامدهای شهرت را نیز واکاوی کرده است. دراینراستا، پژوهش حاضر با بهکارگیری رویکرد کیفی و انجام مصاحبۀ عمیق نیمهساختیافته با 20 نفر از کاربران اینستاگرام، انجام شده است. یافتههای حاصل از مصاحبهها نیز با فن تحلیل مضمون، استخراج و تحلیل شده است که 6 مضمون اصلی و 12 مضمون فرعی را دربر میگیرد. سرانجام، برپایۀ پاسخهای مصاحبهشوندگان، درآمدزایی و کسب سرمایۀ اقتصادی، میانبر موفقیت، و فرصتی برای دیده و شنیده شدن، ازجمله دلایل اصلی کاربران برای شهرتطلبی در اینستاگرام هستند که به پیامدهایی همچون استانداردسازی ذائقه، مصرفی شدن زندگی روزمره، و دگردیسی ارزشها و هنجارها در جامعه منجر میشوند.
علوم اجتماعی و ارتباطات
محمد علی طالقانی؛ سعید شریفی؛ مجتبی شاهنوشی؛ رضا ابراهیم زاده دستجردی
چکیده
مدیریت تغییرات اجتنابناپذیر فرهنگی در فضای مجازی محل نزاع جریانهای قدرت به ویژه نظام شهرت است؛ نیل به تغییرات فرهنگی مطلوب و پایدار مستلزم توجه به الزامات تغییرپذیری است که کم توجهی به آن می تواند فرآیند و محتوای تغییرات را تحت تاثیر قرار دهد. بر این اساس پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که تغییرات فرهنگی از طریق سلبریتی ...
بیشتر
مدیریت تغییرات اجتنابناپذیر فرهنگی در فضای مجازی محل نزاع جریانهای قدرت به ویژه نظام شهرت است؛ نیل به تغییرات فرهنگی مطلوب و پایدار مستلزم توجه به الزامات تغییرپذیری است که کم توجهی به آن می تواند فرآیند و محتوای تغییرات را تحت تاثیر قرار دهد. بر این اساس پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که تغییرات فرهنگی از طریق سلبریتی ها در فضای مجازی چه الزاماتی دارد؟ روش پژوهش پدیدارشناسی توصیفی هوسرلی و مبتنی بر روش کولایزی است. جامعه پژوهش چهرههای فعال در عرصههای مختلف علمی، هنر، ورزش و فعالان فضای مجازی بودند. از این میان با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند وابسته به معیار تا سطح اشباع داده ها با 16 نفر بهعنوان نمونه پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته و عمیق صورت گرفت. اعتبار پژوهش از طریق ممیزان بیرونی، بازگشت به مصاحبه شوندگان و توصیف عمیق انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد الزامات تغییرات فرهنگی از طریق سلبریتی ها در فضای مجازی را می توان در دو سطح کلی ساختاری و محتوایی در ابعاد شبکهسازی بهینه، کنترل مقاومت ساختاری، تحولات خانواده، سرمایه سازی اجتماعی در قالب الزامات ساختاری و ابعاد جریان سازی فرهنگی، رهبری فرهنگی و توجه به منزلت اجتماعی در قالب الزامات محتوایی قرار داد. نتایج این پژوهش علاوه بر اینکه نقش شهرتمندان(سلبریتی ها) را در تغییرات فرهنگی نشان می دهد به عوامل تسهیل کننده نفوذ فرهنگ شهرت در جامعه ایران تاکید می کند.
علوم اجتماعی و ارتباطات
زهرا مجدی زاده؛ اعظم راودراد
چکیده
در اینستاگرام، بخش بزرگی از معنای برساخت شده با تصاویر به مخاطب منتقل میشود و به همین دلیل نیاز است که متون اینستاگرامی با رویکردی چندوجهی تحلیل شوند. روش تحلیل گفتمان انتقادی چندوجهی، همچون سایر انواع تحلیل گفتمان انتقادی به مفاهیم قدرت و ایدئولوژی و نیز به بافت دﺧﯿﻞ در اﻣﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺘﻦ توجه دارد و در عین حال، به دلیل توجه بر ...
بیشتر
در اینستاگرام، بخش بزرگی از معنای برساخت شده با تصاویر به مخاطب منتقل میشود و به همین دلیل نیاز است که متون اینستاگرامی با رویکردی چندوجهی تحلیل شوند. روش تحلیل گفتمان انتقادی چندوجهی، همچون سایر انواع تحلیل گفتمان انتقادی به مفاهیم قدرت و ایدئولوژی و نیز به بافت دﺧﯿﻞ در اﻣﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺘﻦ توجه دارد و در عین حال، به دلیل توجه بر چندوجهی بودن و استفاده از رویکرد نشانهشناسی اجتماعی، برای تحلیل متون اینستاگرامی سازگار است. هدف مقاله حاضر، معرفی این روش و بیان چگونگی کاربست آن بهعنوان روشی مناسب برای انجام تحلیل گفتمان در اینستاگرام است. ساخت هویت، یک حوزه اصلی موردعلاقه برای مطالعات گفتمان انتقادی به شمار میرود و رسانههای اجتماعی مبتنی بر تصویر، توانایی تصویر برای برساخت هویت و انتقال آن به دیگران را ارتقا دادهاند. به همین دلیل، مطالعه برساخت هویت در صفحات کودکمحور اینستاگرامی برای مطالعه موردی انتخاب شد. ابتدا الگوی تحلیلی کرس و ونلیوون شرح داده شد. سپس تنها صفحه کودکمحور خواهربرادری که در دسته اینفلوئنسرهای سطح بالای اینستاگرام ایرانی قرار دارد، با این روش و به تفکیک سطح متنی و سطح پیکره ای تحلیل شد. به دنبال آن گفتمانهای مردسالاری و سرمایهداری شناسایی و ارتباط آن با زمینه اجتماعی و صنعتی شرح داده شد. یافتهها همچنین سیال شدن و همزمانیشدن هویتها، متاثر از ظهور رسانههای اجتماعی را نشان داد. اهمیت این مقاله در معرفی و سپس نشان دادن کاربرد روش تحلیل گفتمان انتقادی چندوجهی و متکی بر نشانه شناسی اجتماعی است که در پژوهش های مختلف کمتر به کار گرفته شده است.