مطالعات فرهنگی
جمال الدین هنرور؛ مختار رستمی؛ مریم ازنب؛ فائزه طاهری سرمد
چکیده
معماری بومی شاخه‌ای از معماری بر پایه نیازهای منطقه‌ای و مصالح ساختمانی است که بازتاب سنت‌های منطقه‌ای است. شهر پاوه در شمال‌غربی استان کرمانشاه با قدمتی بیش از سه هزار سال بسیاری از بناهای ارزشمند را در خود جای داده است که به صورت پلکانی و با توجه به توپوگرافی زمین ساخته شده‌اند. هدف مقاله حاضر، بررسی تأثیرگذاری ...
بیشتر
معماری بومی شاخه‌ای از معماری بر پایه نیازهای منطقه‌ای و مصالح ساختمانی است که بازتاب سنت‌های منطقه‌ای است. شهر پاوه در شمال‌غربی استان کرمانشاه با قدمتی بیش از سه هزار سال بسیاری از بناهای ارزشمند را در خود جای داده است که به صورت پلکانی و با توجه به توپوگرافی زمین ساخته شده‌اند. هدف مقاله حاضر، بررسی تأثیرگذاری فرهنگ و معیشت در شکل‌گیری کالبدی و فضایی زیستی خانه‌های سنتی پاوه است. روش این تحقیق از نوع کاربردی، و به لحاظ ماهیت از نوع پیمایشی، و به لحاظ شیوه تحلیل دادهها، توصیفی ـ تحلیلی است. دادهها به دو روش آماری و مشاهده تجزیهوتحلیل شده‌اند. اطلاعات از طریق معیارهای معیشتی، موقعیت جغرافیایی، نوع مصالح، فرهنگ، عوامل محیطی و با روش مشاهده در بهار 1402 جمع‌آوری شد و از طریق آزمون‌های تحلیل عاملی و رگرسیون با نرم‌افزارهای SPSS و LISREL تجزیهوتحلیل شد. اعتبار سنجی روایی پرسشنامه از طریق اعتبار محتوایی و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ تأیید شد. با تحلیل عاملی تأییدی مؤلفه‌های تحقیق با بار عاملی بالای 0.4 شناسایی و تأیید شدند. براساس یافته‌ها، مؤلفه فرهنگ و اقلیم بالاترین تأثیر را بر شکل‌گیری کالبدی و فضایی خانه‌های سنتی شهر پاوه دارند. ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، معیشتی شامل استفاده از مصالح بوم‌آورد، سلسله‌مراتب فضایی، تفکیک درست فضاها، ساخت خانه‌ها در بالا یا کنار یکدیگر و توجه به نکات اقلیمی از جمله جهت‌گیری صحیح، به‌کارگیری کرسی‌چینی، ابعادمناسب بازشوها و... مهمترین عوامل در شکل‌گیری کالبد و سازمان فضایی خانه در پاوه است.
مطالعات فرهنگی
سیدیحیی خاتمی؛ سیدعلی صفوی؛ سیدمهدی خاتمی
چکیده
عزاداری محرم یکی از رویدادهای خاص و ریشه‌دار اسلامی است که طی قرن‌ها با معنویت گره خورده است. این رویداد غالبا مسیرهای مشخص؛ «مسیرهای عزاداری» که از گذرهای سنتی و مکان‌های مقدس عبور نموده را مقصد و هدف قرار می‌دهد. این مسیرها و فضاهای مرتبط در طی زمان علاوه بر خاطره‌انگیزی و ایجاد هویت، به مکان‌های مقدس و معنوی تبدیل شده‌اند. ...
بیشتر
عزاداری محرم یکی از رویدادهای خاص و ریشه‌دار اسلامی است که طی قرن‌ها با معنویت گره خورده است. این رویداد غالبا مسیرهای مشخص؛ «مسیرهای عزاداری» که از گذرهای سنتی و مکان‌های مقدس عبور نموده را مقصد و هدف قرار می‌دهد. این مسیرها و فضاهای مرتبط در طی زمان علاوه بر خاطره‌انگیزی و ایجاد هویت، به مکان‌های مقدس و معنوی تبدیل شده‌اند. اما شهرسازی معاصر ایران، بیشتر به جنبه‌های مادی توجه دارد و از فضاهای معنوی دور شده است. تغییرات و مداخله‌های کالبدی گسترده در شهرهای سنتی و تهدید و خدشه‌دار شدن مسیرهای عزاداری، ضرورت انجام پژوهش‌های بیشتر در این زمینه را نمایان می‌کند. این مقاله با استفاده از مطالعات تطبیقی-کیفی و آوردن شواهد و نمونه‌های متعدد از شهرهای مختلف ایران و با تاکید بر شهر اردبیل، تلاش کرده با تفسیر داده‌های جمع‌آوری شده، ضمن اثبات و معرفی مسیرهای عزاداری به عنوان یک مسیر مقدس، ابعاد و وجوه معنوی آنها را مشخص نماید. اثرات معنوی رویداد عزاداری در دوره زمانی قبل از رویداد، حین رویداد و بعد از رویداد به همراه حاشیه آن بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد عوامل مختلف قدسی-مذهبی، کالبدی- فضایی، فرهنگی -اجتماعی، تاریخی -سیاسی و طبیعی وجوه مکانی مسیرهای عزاداری را تشکیل می‌دهند در این میان مقدس بودن و سپس بعد فرهنگی – اجتماعی وزن بیشتری در این‌گونه فضاهای شهری به خود اختصاص می‌دهند. این مسیرها، از یک طرف فضا را به تاریخ پیوند می‌دهند و از طرف دیگر بعد نمادین و معنایی خاصی به آنها می‌افزایند که آنها را نسبت به سایر فضاها متمایز می‌کنند.
مطالعات فرهنگی
آگاپه باباخانی؛ سیدعباس یزدانفر؛ سعید نوروزیان ملکی
چکیده
بخش زیادی از میراث فرهنگی افراد که از گذشته با او در ارتباط است، غیرمادی و لمس‌ناپذیر است که در مکانی که در آن زندگی می‌کند، بروز و ظهور مییابد. در جامعۀ اقلیت، فرهنگ، به نسبت بیشتری لمس‌پذیر است و فرد را در جامعه‌ای بزرگ‌تر قابل‌شناسایی می‌کند؛ این درحالی است که پژوهش‌های محدودی دربارۀ سبک زندگی ارامنه انجام شده است. پژوهش ...
بیشتر
بخش زیادی از میراث فرهنگی افراد که از گذشته با او در ارتباط است، غیرمادی و لمس‌ناپذیر است که در مکانی که در آن زندگی می‌کند، بروز و ظهور مییابد. در جامعۀ اقلیت، فرهنگ، به نسبت بیشتری لمس‌پذیر است و فرد را در جامعه‌ای بزرگ‌تر قابل‌شناسایی می‌کند؛ این درحالی است که پژوهش‌های محدودی دربارۀ سبک زندگی ارامنه انجام شده است. پژوهش حاضر بر این اصل استوار است که یکی از ارکان اصلی کیفیت مسکن، ارتباط خانه با فرهنگ ساکنان آن است. هدف از انجام این پژوهش، شناخت ارتباط سبک زندگی و مسکن و در پی آن، تأثیرات سبک زندگی جمعی و فردی ارامنه بر محله، ساختار کالبدی خانه، چیدمان داخلی، و روش استفاده از فضاها است. برای دستیابی به اهداف پژوهش، نمونه‌های موردبررسی به‌روش ترکیبی تحلیل شده‌اند. همچنین، در بخش کیفی، زندگی روزمرۀ ساکنان مناطق مورد‌مطالعه، در خانه و بیرون از آن و مؤلفه‌های تأثیرگذار بر شیوۀ زندگی آنها از طریق مصاحبه‌های کوتاه بررسی شده است. برای اعتباربخشی به پژوهش‌های میدانی انجام‌شده، نحو فضا، روابط، و مجموعه‌های فضایی خانه‌های ارامنه با استفاده از نرم‌افزار Depthmap تجزیهوتحلیل شده‌اند. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهند، افراد با توجه به شیوۀ زندگی خود، فعالیت‌هایی را در طول روز، هفته، ماه، و سال انجام می‌دهند که به‌صورت عملکردی خاص در فضای مشخصی از خانه بازتاب مییابد. این یافته‌ها راهکارهایی را برای طراحی مسکن مطلوب ارامنۀ این محله دردسترس قرار می‌دهد تا با بهره‌گیری از آنها بتوان بین سبک زندگی و مسکن ساکنان هماهنگی ایجاد کرد.
مطالعات فرهنگی
مهسا عزتی؛ سیاوش قلی‌پور؛ همایون مرادخانی
چکیده
این مقاله به بررسی سازوکار تولید اجتماعی پارک نوبهار در کلانشهر کرمانشاه می‌پردازد. رویکرد نظری مقاله مبتنی بر آراء هانری لوفور در باب «تولید فضا» است. روش مطالعه اتنوگرافی است و برای گردآوری دادهها از روش‌های مشاهده، مصاحبه، بررسی اسناد و نقشه‌های ذهنی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش عبارت‌اند از: الف) پارک نوبهار در ...
بیشتر
این مقاله به بررسی سازوکار تولید اجتماعی پارک نوبهار در کلانشهر کرمانشاه می‌پردازد. رویکرد نظری مقاله مبتنی بر آراء هانری لوفور در باب «تولید فضا» است. روش مطالعه اتنوگرافی است و برای گردآوری دادهها از روش‌های مشاهده، مصاحبه، بررسی اسناد و نقشه‌های ذهنی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش عبارت‌اند از: الف) پارک نوبهار در اواخر دهه 40 هجری شمسی در روند شهرکسازیهای گسترده ساخته شده است. ب) نحوۀ مواجهۀ مردم با این فضای عمومی متأثر از معانی ذهنی است و گروه‌های سنی هر کدام به فراخور شرایط خویش از آن بهره میبرند. نوجوانان و جوانان در بازتولید معانی داغخورده و سالمندان در تولید معانی مثبت نقش دارند. حضور پررنگ نوجوانان و جوانان قدرت نامگذاری آنها را بیشتر کرده است. ج) کنشگران زندگی روزمره به مرور زمان معانی مختلفی را بدان نسبت دادهاند. این معانی دوگانه بوده و هم‌زمان خوب/بد، آرامشبخش/تهدیدزا هستند. روی‌هم‌رفته، معانی منفی برجستگی بیشتری دارند و بهمثابۀ یک مکان برچسبخورده در فضای ذهنی شهر شناخته شده است.
مطالعات فرهنگی
آرش حیدری؛ سیده مهشاد مهاجرانی
چکیده
مطالعۀ حیات شهری ذیل منطق آسیب‌شناختیِ رایجی قرار گرفته است که بر مبنای درکی خاص از حاشیه‌نشینی و مشتقاتش استوار شده است. حاشیه در این منطق رایج چیزی است بیرون از شهر و یا جزیره‌ای است جدا افتاده از متن. منطقۀ کهریزک یکی از مناطق تهران است که ذیل چنین درک آسیب‌شناختی رایجی فهمیده می‌شود؛ بی‌آنکه منطق تولید و بازتولیدش همچون حاشیه ...
بیشتر
مطالعۀ حیات شهری ذیل منطق آسیب‌شناختیِ رایجی قرار گرفته است که بر مبنای درکی خاص از حاشیه‌نشینی و مشتقاتش استوار شده است. حاشیه در این منطق رایج چیزی است بیرون از شهر و یا جزیره‌ای است جدا افتاده از متن. منطقۀ کهریزک یکی از مناطق تهران است که ذیل چنین درک آسیب‌شناختی رایجی فهمیده می‌شود؛ بی‌آنکه منطق تولید و بازتولیدش همچون حاشیه مورد بررسی قرار گیرد. مسئله اینجاست که حاشیه حاشیه می‌شود. فرایند حاشیهشدن محور اصلیِ مطالعۀ حاضر است. مطالعۀ حاضر بنا دارد تولید و بازتولید کهریزک همچون حاشیه را در منطق روابط نیروها مورد بررسی قرار دهد. بهاینترتیب، با منطقی تبارشناسانه به بررسی نسبت نیروها در چگونگی حاشیهشدنِ کهریزک پرداخته‌ایم. نتایج مطالعۀ تاریخی چهار لحظۀ مهم را پیش روی ما میگذارند: تأسیس کارخانۀ قند، اصلاحات ارضی، تبدیل کهریزک به بارانداز، برساخت کهریزک در تاریخ شفاهی. نسبت این چهار لحظه در فرایند تاریخی تلاقیشان مورد بحث قرار قرار گرفته است.
مطالعات فرهنگی
محمدرشید صوفی؛ اعظم راودراد
چکیده
علیرغم وجود حجم زیاد مباحث نظری در خصوص فرهنگ تصویری، کمابیش با کمبود در روش های تحقیق و تحلیل متون تصویری به ویژه از نوع شهری آن مواجه هستیم. در مقاله حاضر روش‌تحقیق ترکیبی برای تحلیل، خوانش و تفسیر متون فرهنگ تصویری شهری معرفی‌شده است. برای دقیق‌ترشدن این معرفی، یکی از نقاشی‌های دیواری برجسته در شهر تهران، در قالب یک مطالعه ...
بیشتر
علیرغم وجود حجم زیاد مباحث نظری در خصوص فرهنگ تصویری، کمابیش با کمبود در روش های تحقیق و تحلیل متون تصویری به ویژه از نوع شهری آن مواجه هستیم. در مقاله حاضر روش‌تحقیق ترکیبی برای تحلیل، خوانش و تفسیر متون فرهنگ تصویری شهری معرفی‌شده است. برای دقیق‌ترشدن این معرفی، یکی از نقاشی‌های دیواری برجسته در شهر تهران، در قالب یک مطالعه موردی انتخاب و تحلیل شده است. تحلیل در دو سطح تحلیل نشانه‌شناختی و تحلیل‌گفتمان انجام گرفت: در سطح اول، از روش نشانه‌شناسی اُتول، و در سطح دوم، از نظریه گفتمان لاکلو و موف استفاده شد. یافته‌های این روش ترکیبی نشان داد که نخست در سطح خرد در این نقاشی دال‌هایی نظیر طبیعت، شهر، مرد و زن به عنوان گره‌گاه‌های متن شناسایی و روابط تقابلی آنها به شکل دوگانه‌های طبیعت (روستا)/شهر و مرد/زن را برجسته کرده است؛ دوم، گفتمان‌های اصلی و رقیب شناسایی‌شده در متن عبارتنداز گفتمان حفاظت از محیط زیست در برابر گفتمان رشد شهری و گفتمان مردسالاری در برابر گفتمان برابری‌طلبی جنسیتی (فمنیسم) که از طریق دال‌های ویژهٔ خود در حال نزاع و تخاصم و اعمال هژمونی بر یکدیگر هستند. گفتمان حفاظت از محیط زیست و گفتمان مردسالاری به کمک بازنمایی مثبت دال‌های کلیدی‌شان، نقش گفتمان‌های مسلّط و غالب را در این متن بازی می‌کنند.
مطالعات فرهنگی
فرشید سامانپور؛ ناصر برکپور؛ مقصود فراستخواه
چکیده
در دهه‌های اخیر خدمات دانشگاهی بیشتر به دولت، تجارت، و فناوری گرایش یافته و از فرهنگ و جامعه دور شده است. در عین‌حال، در محیط اقتصادی ایران، خدمات تجاری نیز رضایت‌بخش نبوده است. در چنین شرایطی، خدمت‌رسانی داوطلبانه، هم‌زمان با آموزش و پژوهش، می‌تواند از تضعیف نقش و جایگاه اجتماعی‌ـ‌فرهنگی دانشگاه‌ها جلوگیری کند. این مقاله، ...
بیشتر
در دهه‌های اخیر خدمات دانشگاهی بیشتر به دولت، تجارت، و فناوری گرایش یافته و از فرهنگ و جامعه دور شده است. در عین‌حال، در محیط اقتصادی ایران، خدمات تجاری نیز رضایت‌بخش نبوده است. در چنین شرایطی، خدمت‌رسانی داوطلبانه، هم‌زمان با آموزش و پژوهش، می‌تواند از تضعیف نقش و جایگاه اجتماعی‌ـ‌فرهنگی دانشگاه‌ها جلوگیری کند. این مقاله، بخشی از تلاش در راستای نهادینه کردن خدمات همراه با آموزش در مقطع تحصیلات تکمیلی رشته شهرسازی دو دانشکده در تهران است. این تلاش باوجود موفقیت در همراه کردن دانشجویان و یک سازمان وابسته به دستگاه‌های اجرایی، رضایت استادان همکار را به‌دست نیاورد. مقاله پس از یادآوری بنیاد عمل‌باور خدمات دانشگاهی نشان می‌دهد که اگرچه نظریه‌های متناسب با این مبنا در شهرسازی شکل گرفته است، ولی کاربرد آنها نیازمند تعامل متوازن فرهنگی با مردم است و ریشۀ عدم اقبال استادان را باید در فرهنگ سازمانی دانشگاه برای تعامل جست. برای بررسی موضوع، کارگاهی با حضور متخصصان شهرسازی، نشانه‌شناسی، و آموزش عالی، و نمایندگانی از مطبوعات و سمن‌ها برگزار شد و مصاحبه‌های تکمیلی‌ای با برخی استادان و مدرسان یک دانشکده انجام دادیم. مقالۀ حاضر با روایت‌پژوهی در این گفتارها، به‌‌کمک یک چارچوب نظری مربوط به تعامل اجتماعی دانشگاهیان، نتیجه می‌گیرد که فرهنگ آموزشی‌ـ‌پژوهشی رشته، دست‌کم در دانشکدۀ موردنظر، به وجه زیبایی‌شناختی تعامل مردم‌سالار کم‌‌توجه است و با وجود ترویج نظرات انتقادی، درعمل، به ساختار سازمانی محدود است و مهارت اندکی برای کنشگری دارد. مقاله، ضمن ارائۀ سرنخ‌های یک روایت سازمانی مردم‌سالارِ جایگزین، پیشنهاد می‌کند، در رشته‌های دیگر نیز به تعامل زیبایی‌شناختی توجه شود.
مطالعات فرهنگی
هابیل حیدرخانی
چکیده
فرهنگ شهروندی مجموعه‌ای از ارزش‌ها و هنجارها است که بیانگر سبک زندگی و شکل‌دهندۀ تعاملات انسانی در بافت نوین زندگی جمعی، و روی‌هم‌رفته، قابلیت‌های اکتسابی، هستند و توجه به آن در جامعۀ جدید، اهمیت فراوانی دارد. با توجه به اهمیت موضوع فرهنگ شهروندی، پژوهش حاضر با استفاده از روش میدانی، تکنیک پیمایش، ابزار تحقیق پرسشنامه و استفاده ...
بیشتر
فرهنگ شهروندی مجموعه‌ای از ارزش‌ها و هنجارها است که بیانگر سبک زندگی و شکل‌دهندۀ تعاملات انسانی در بافت نوین زندگی جمعی، و روی‌هم‌رفته، قابلیت‌های اکتسابی، هستند و توجه به آن در جامعۀ جدید، اهمیت فراوانی دارد. با توجه به اهمیت موضوع فرهنگ شهروندی، پژوهش حاضر با استفاده از روش میدانی، تکنیک پیمایش، ابزار تحقیق پرسشنامه و استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و Smart PLS، در پی بررسی نقش سرمایه اجتماعی در پایبندی به فرهنگ شهروندی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شهر کرمانشاه است که تعداد 384 نفر از شهروندان بالای 18 سال این شهر با استفاده از فرمول کوکران به‌عنوان حجم نمونه، بررسی شده‌اند. نتایج تحقیق حاکی از این است که بین میزان کل سرمایه اجتماعی (34 درصد=P)، و ابعاد آن، یعنی اعتماد اجتماعی (39 درصد=P)، حمایت اجتماعی (30 درصد=P)، تعامل اجتماعی (35درصد=P)، انسجام اجتماعی (32 درصد=P) و آگاهی اجتماعی (23 درصد=P) ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد؛ بنابراین، تمام فرضیه‌های پژوهش تأیید می‌شوند. همچنین، نتایج حاصل از الگوی معادله ساختاری (Smart PLS) نیز نشان می‌دهند که متغیر سرمایه اجتماعی، روی‌هم‌رفته 53 درصد از واریانس متغیر پایبندی به فرهنگ شهروندی را تبیین می‌کند؛ با درنظر داشتن مقادیر مربوط به حجم اثر، شاخص ضریب تعیین این مقدار، در حد متوسط 28 درصد برآورد می‌شود.
مطالعات فرهنگی
مهسا صفرنژاد؛ امیررضا کریمی آذر؛ حمزه غلامعلی زاده
چکیده
حفظ هویت در طراحی محیط ساخته شده و تجلی آن در بناهای امروزی از مهمترین اهداف طراحان است. اما فرآیند جهانیشدن امکان هویت‌یابی بومی را کاهش داده، موجب بحران هویت و معنا در معماری معاصر شده و پیامدهایی چون عدم تعلق به مکان و کاستیهای روانشناختی را در پی داشته است.در تحقیق حاضر از روش توصیفی و پیمایشی استفاده شد، که به یافتن ...
بیشتر
حفظ هویت در طراحی محیط ساخته شده و تجلی آن در بناهای امروزی از مهمترین اهداف طراحان است. اما فرآیند جهانیشدن امکان هویت‌یابی بومی را کاهش داده، موجب بحران هویت و معنا در معماری معاصر شده و پیامدهایی چون عدم تعلق به مکان و کاستیهای روانشناختی را در پی داشته است.در تحقیق حاضر از روش توصیفی و پیمایشی استفاده شد، که به یافتن متغیرهای مؤثر در ارتقای هویت و افزایش حس تعلق شهروندان پرداخته شد. در ابتدا با مطالعه کتابخانهای مولفه های مؤثر پژوهش استخراج گردید و به صورت چهارچوب نظری تدوین گردید. جامعه آماری تحقیق شهروندان شهر رشت و نمونه مورد تحقیق 407 نفر می باشد. ابزارجمع آوری اطلاعات میدانی پرسشنامه بسته پاسخ می باشد که بعد از اعتیار یابی مورد استفاده قرار گرفت. نهایتاً با تحلیل پاسخها بهوسیلة نرم‌افزار «اس.پی.اس.اس» و استفاده از آزمون همبستگی پیرسون، واریانس و رگرسیون رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته تحلیل شد. مطابق یافته‌های تحقیق، با ایجاد نفوذپذیری، غنای حسی، توجه به نمای ساختمانها، نمادها و نشانههای بومی، خوانایی در فرم کالبدی و توجه به زمینه در طراحی، میتوان موجب ارتقای هویت محیط و افزایش حس تعلق شهروندان گردید.
مطالعات فرهنگی
حامد بخشی؛ آمنه اخلاقی؛ سیدباقر حسینی؛ سید محمدنقی موسوی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف «توصیف بارِ عاطفیِ رابطة گردشگران با جامعة میزبان مشهد» و با استفاده از روش تحلیل ثانویه انجام شده است. داده‌های این پژوهش از پیمایش «بررسی نگرش زائران به مردم و خدمات‌رسانان در شهر مشهد» اخذ شده است. با استفاده از ادبیات موجود در روان‌شناسی و جامعه‌شناسی احساسات، به‌ویژه دسته‌بندی احساسات پلاچیک ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف «توصیف بارِ عاطفیِ رابطة گردشگران با جامعة میزبان مشهد» و با استفاده از روش تحلیل ثانویه انجام شده است. داده‌های این پژوهش از پیمایش «بررسی نگرش زائران به مردم و خدمات‌رسانان در شهر مشهد» اخذ شده است. با استفاده از ادبیات موجود در روان‌شناسی و جامعه‌شناسی احساسات، به‌ویژه دسته‌بندی احساسات پلاچیک و ترنر، احساسات پیوست شده به صفاتی که زائران به مشهدیها نسبت داده بودند، تحلیل شد. نتایج نشان داده است که بار عاطفی این رابطه بیش از آنکه منفی باشد، مثبت است. بعد امنیتـترس در این فضا کمتر مطرح است. پذیرش بیشترین سهم را در مثبت ساختن بار عاطفی رابطه و نفرت بیشترین سهم را در منفی ساختن آن داشته است. احساسات منفی، نشانگر میزانی از فاصله بین انتظارات گردشگران و تجربة سفر آنهاست. ادراک گردشگران از نقضِ «خود» و احترام مورد انتظار از سوی میزبان، نقضِ مؤلفه‌های اخلاقی و هنجارهای اجتماعیِ مطابق با تصور «فرهنگ بالای اجتماعی» و در نهایت نقضِ انصاف و عدالت در تعامل از سوی شریک مشهدی، احساسات منفی نفرت، رد و خشم ایجاد کرده است
مطالعات فرهنگی
امیر خراسانی؛ محمدسعید ذکایی
چکیده
در پژوهش پیش‌روبه نسبت فهم زمانی کنشگران و شیوة حل مسئله دریک وضعیت بغرنج می‌پردازیم. در این مسیر با بررسی تعدادی ازفیلم‌های برنامة «پلیس نامحسوس»، به شیوة حل مسئلةرانندگان توجه می‌کنیم. در این مطالعه با استفاده از رویکرد مردم‌روش‌شناسی و با تکنیک تحلیل گفتگو به نظم نهادی اندرکنش‌ها در موقعیت این فیلم‌ها پرداخته‌ایم و ...
بیشتر
در پژوهش پیش‌روبه نسبت فهم زمانی کنشگران و شیوة حل مسئله دریک وضعیت بغرنج می‌پردازیم. در این مسیر با بررسی تعدادی ازفیلم‌های برنامة «پلیس نامحسوس»، به شیوة حل مسئلةرانندگان توجه می‌کنیم. در این مطالعه با استفاده از رویکرد مردم‌روش‌شناسی و با تکنیک تحلیل گفتگو به نظم نهادی اندرکنش‌ها در موقعیت این فیلم‌ها پرداخته‌ایم و با استفاده از چارچوب نظری پدیدارشناسی و شاخصهای ارنست پوپل میکوشیم فهمهای زمانی دخیل در این گفتگو را تحلیل کنیم. در فرایند کار به لحظهای توجه می‌کنیم که متخلفین پس از متوقف شدن بهوسیلة پلیس میکوشند دلایل تخلف خود را توضیح دهند. با تحلیل این گفتگوها میبینیم که رانندگان متخلف از بیانهایی استفاده می‌کنند که مبتنی برفهم چرخنده از زمان است. این در حالی است که زمان قانون و پلیس و حتی زمان فنآوری جاده و اتومبیل،زمانی خطی و همگن است. در ادامه میبینیم که رانندگان متخلف چگونه برای مدیریت کردن مسئله و شرایط بغرنج خود یک گفتگو را بهگونهای سامان می‌دهند که مبتنی بر زمان خطی نباشد. در پایان این نتیجه حاصل می‌شود که زمان نه یک مقولة عام بر فراسوی جامعه بلکه مقولهای است که در تجربههای خرد گوناگون پیوسته اشکال گوناگون بهخود می‌گیرد.
ثمره صفی خانی؛ سید یعقوب موسوی؛ قنبرعلی رجبلو
چکیده
در این تحقیق از طریق تحلیل، روایتهایی از کولی بودن ونحوۀ حضور اجتماعِ کولیها در شهر تهران مطالعه شده است.عمدهترین و مکررترین تعاملاتی که کولیها با محیط اجتماعی پیرامون خود در دوران اخیر تجربه کردهاند‌ـ یعنی چهار چرخۀ گدایی‌ـ مصرف، اعتیاد‌ـ‌پاکی، زندان‌ـ‌آزادی و روابط ناپایدار جنسیـ در پرتو مفهوم ...
بیشتر
در این تحقیق از طریق تحلیل، روایتهایی از کولی بودن ونحوۀ حضور اجتماعِ کولیها در شهر تهران مطالعه شده است.عمدهترین و مکررترین تعاملاتی که کولیها با محیط اجتماعی پیرامون خود در دوران اخیر تجربه کردهاند‌ـ یعنی چهار چرخۀ گدایی‌ـ مصرف، اعتیاد‌ـ‌پاکی، زندان‌ـ‌آزادی و روابط ناپایدار جنسیـ در پرتو مفهوم آستانگی توضیح داده شده است؛ چگونگی «بودنِ» کولیها به‌عنوان یک اجتماع در حال گذردر بسترهای کنونی جامعه ایران به‌طور عام و در متنهای شهریای چون محلههای خاک سفید، دروازه غار و لب خط در تهران به‌طور خاص توضیح و نشان داده شده است که چگونه کولیها با گذر از مرحله پیشاآستانگی در مرحلۀ آستانگی باقی مانده و نتوانستهاند از این مرحله خارج شوند و بدین ترتیب دارای هویتهای درآستانهای شده‌اند که گذار آنها را به مرحلۀ پساآستانگی و جذب ایشان در بسترهای کنونی شهر تهران را با موانع جدی روبهرو ساخته است.
مطالعات فرهنگی
سارا مزینانی شریعتی؛ رضا تسلیمی طهرانی
چکیده
نوشتار حاضر در صدد دستیابی به دیدگاهها و تفکرات افراد معمولی ساکن شهر تهران در مورد مرگ و مردن و تشخیص نسبت مرگ و دین در بین آنهاست. در تحقیق حاضر پس از مرور مختصر دیدگاههای نظری، با استفاده از روش نظریة مبنایی و تکنیک مصاحبه نیمه‌ساختاریافته دیدگاههای مصاجبه شوندگان در 9 نمایشنامه فرهنگی متمایز مرگ و مردن (نمایشنامه‌های: ...
بیشتر
نوشتار حاضر در صدد دستیابی به دیدگاهها و تفکرات افراد معمولی ساکن شهر تهران در مورد مرگ و مردن و تشخیص نسبت مرگ و دین در بین آنهاست. در تحقیق حاضر پس از مرور مختصر دیدگاههای نظری، با استفاده از روش نظریة مبنایی و تکنیک مصاحبه نیمه‌ساختاریافته دیدگاههای مصاجبه شوندگان در 9 نمایشنامه فرهنگی متمایز مرگ و مردن (نمایشنامه‌های: مرگ تقدیرگرا، مرگ معادگرا، مرگ عارفانه، مرگ شهادت طلبانه، مرگ تلفیقی، مرگ دنیوی، مرگ زیبا شناختی/پوچگرا، مرگ ندانمگرا و مرگ ابهامگرا) مشخص شده‌اند و نمایشنامه‌های بیشتر دینی و بیشتر غیر دینی از هم متمایز گشتهاند. همچنین وجود تکثر و تنوع در دیدگاههای مصاحبهشوندگان در مورد مرگ و مردن، فردی شدن دین در بین تعدادی از آنها، تلفیقی شدن تفکرات و عدم وجود هماهنگی بین عقاید و باورها با رفتارها و شیوة زندگی برخی از آنها، از دیگر نتایج این تحقیق است.
مطالعات فرهنگی
سمیه شالچی؛ مرضیه شجاعی؛ حمیدرضا فرهنگی
دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 1-32
چکیده
آن‌چه ما را متعلق به شهر می‌کند، تصویری است که از آن در ذهن داریم. «تهران» سال‌هاست در حال تخریب و بازسازی کالبد خویش است. کالبدی که هویت جدید، روابطی جدید و مناسبات نوینی را طلب می‌کند. اما تصویر ذهنی ساکنین از این کالبد در حال ساخته شدن و تغییر چیست؟ این تصویر چه الگوهای ارتباطی با شهر را برای ساکنین شکل می‌دهد؟ این مقاله با ...
بیشتر
آن‌چه ما را متعلق به شهر می‌کند، تصویری است که از آن در ذهن داریم. «تهران» سال‌هاست در حال تخریب و بازسازی کالبد خویش است. کالبدی که هویت جدید، روابطی جدید و مناسبات نوینی را طلب می‌کند. اما تصویر ذهنی ساکنین از این کالبد در حال ساخته شدن و تغییر چیست؟ این تصویر چه الگوهای ارتباطی با شهر را برای ساکنین شکل می‌دهد؟ این مقاله با استفاده از تکنیک مصاحبه و روش تحلیل تماتیک تلاش کرده سؤالات فوق را پاسخ دهد که به همین منظور با نمونه‌گیری نظری، تعداد 22 نفر از ساکنین مناطق 1، 3، 17 و 19 به‌عنوان توسعه‌یافته‌ترین و کمتر توسعه‌یافته‌ترین مناطق شهر تهران انتخاب شده‌اند و در بخش نظری، از زیمل و مفهوم بلازه، توجه بنیامین به خاطره و معنای شهر، ایدة بیگانگی و فضاهای بازنمایی لوفور الهام گرفته است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که تصویر شهر تهران در شمال و جنوب تفاوت‌هایی دارد؛ از جمله آنکه تصویر جنوب شهری‌ها بیشتر منفی و آسیبی بوده، اما شمال شهری‌ها به جز موارد کلی نظیر ترافیک، به‌نسبت تصویر مطلوب‌تری از شهر دارند که اغلب به خاطرة آنان از شهر مربوط می‌شود. تجربة روند بازسازی شهر از منظر ساکنین با تراژدی زوال خاطره همراه است، چیزی که ساکنان را به حسرت از دست رفتن شهر قدیمی و نوستالژی نسبت به گذشته معطوف می‌کند. ساکنین شهر تصویری تفکیکی از شمال و جنوب شهر در ذهن دارند. تصویری که با عدم ارتباط و آشنایی حداقلی این مناطق نسبت به هم همراه است. این تصویر تفکیکی در بین ساکنان جنوب همراه با حس محرومیت، نابرابری و نارضایتی است. همچنین ساکنین شهر از کاهش روابط انسانی عمیق و اعتماد اجتماعی دچار حس تنهایی هستند. مجموع تم‌های تصویر ذهنی شهر نزد ساکنین نشان می‌دهد که کالبد جدید تهران، ساکنین را به سمت بیگانگی با شهر و کاهش حس تعلق به آن می‌برد.
مطالعات فرهنگی
فردین علیخواه؛ معصومه شادمنفعت
چکیده
در بین اندیشمندان شهری، به نحوة مواجهة گروه‌های اجتماعی مختلف با فضاهای عمومی شهری توجه زیادی وجود داشته است که در بین این گروه‌های اجتماعی جوانان از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند، چرا که آنان حضور ملموسی در فضاهای عمومی شهر دارند و حیات اجتماعی شهر نیز از حضور آنان تأثیر می‌پذیرد. این مقاله به بررسی استفاده‌های جوانان از فضاهای ...
بیشتر
در بین اندیشمندان شهری، به نحوة مواجهة گروه‌های اجتماعی مختلف با فضاهای عمومی شهری توجه زیادی وجود داشته است که در بین این گروه‌های اجتماعی جوانان از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند، چرا که آنان حضور ملموسی در فضاهای عمومی شهر دارند و حیات اجتماعی شهر نیز از حضور آنان تأثیر می‌پذیرد. این مقاله به بررسی استفاده‌های جوانان از فضاهای عمومی می‌پردازد و نگاه ویژه‌ای به نقش کنترل اجتماعی در استفاده از فضاهای عمومی خواهد داشت. مقاله بر مطالعه جوانانی تمرکز دارد که با دوستان جنس مخالف خود در فضاهای عمومی حضور مییابند. ما در این مقاله از نظریه‌های فضاهای عمومی شهری همچون نظریه مکان سوم اولدنبرگ، بهعلاوه تحقیقات مفصل راب وایت درباره جرم، پلیس و فضاهای عمومی شهری در استرالیا تأثیراتی گرفتهایم. سؤال اصلی مقاله آن است که این گروه خاص از جوانان کدام فضاهای عمومی را بر اساس چه دلایلی ترجیح می‌دهند؟ یافته‌ها نشان می‌دهد که پارکها و کافیشاپها از جمله مکان‌های عمومی ترجیحی جوانان هستند. کنترل رسمی، این جوانان را به مکان‌های عمومی شهری دنج و پرت سوق می‌دهد.
مطالعات فرهنگی
جمال محمدی؛ شقایق بیننده
چکیده
هدف اصلی این پژوهش انجام کندوکاوی کیفی، به شیوۀ نظریۀ زمینه‌ای، در شیوه‌های مصرف نمایشی کالاهای لاکچری است و برای نیل به این مقصود کنش‌های مصرفیِ روزمرۀ زنان اقشار مرفه در شهر سنندج را به‌عنوان میدان مطالعه برگزیده است. در مطالعۀ مصرف کالاهای لاکچری، به‌طور تاریخی، دو رویکرد نظری سیطره داشته‌اند: رویکرد کلاسیکِ «مصرف لاکچریِ ...
بیشتر
هدف اصلی این پژوهش انجام کندوکاوی کیفی، به شیوۀ نظریۀ زمینه‌ای، در شیوه‌های مصرف نمایشی کالاهای لاکچری است و برای نیل به این مقصود کنش‌های مصرفیِ روزمرۀ زنان اقشار مرفه در شهر سنندج را به‌عنوان میدان مطالعه برگزیده است. در مطالعۀ مصرف کالاهای لاکچری، به‌طور تاریخی، دو رویکرد نظری سیطره داشته‌اند: رویکرد کلاسیکِ «مصرف لاکچریِ ناشی از ثروت» و رویکرد متأخر «مصرف ظرفیت‌های لاکچری». مبنای نظری این کار، تلفیقی از هر دو رویکرد با محوریت رویکرد کلاسیک است. برای انتخاب سوژه‌ها به شیوۀ نمونه‌گیری هدفمند با رعایت دو شرط تنوع و اشباع نظری عمل شده است که طی آن با 21 نفر از زنان اقشار مرفه سنندج در سه محلۀ «شالمان»، «صفری» و «مبارک‌آباد» مصاحبه عمیق فردی به عمل آمده است. در نهایت دادهها با استفاده از فرایند کدگذاری تحلیل و در قالب پنج مقولۀ شرایط علی، شرایط زمینه‌ای، شرایط مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها دسته‌بندی شدند. مقولۀ هسته عبارت است از برساخت و نمایش نوعی زنانگیِ فرادست که آن‌طور که تحلیل دادهها نشان می‌دهد، تماماً از فرایند مصرف لاکچری تغذیه می‌کند. زنان مرفه برای حفظ و تقویت این نوع زنانگی دو طیف راهبرد اتخاذ می‌کنند که اولی به برساخت نوعی زنانگی شبه‌اشرافی و دومی به بازتولید فرادستی آنان نسبت به زنان دیگر اقشار اجتماعی می‌انجامد. و در نهایت این‌که مصرف کالاهای لاکچری در زندگی زنان اقشار مرفه پیامدهایی دارد که غالباً از جنس تقویت خصایل شبه‌اشرافی نظیر تفاخر، فضل‌فروشی، نجیب‌نمایی، ادعای اصالت و افتخار به تبار خانوادگی است.
