علوم اجتماعی و ارتباطات
ایمان عرفان منش؛ سهیلا صادقی فسایی
چکیده
مفهومپردازی و اندیشهورزی درباره جامعه ایران بهمنزلۀ نوعی جامعه اطلاعاتی یکی از مسائل جدید پس از انقلاب اسلامی ایران محسوب میشود؛ ازاینرو در بیانات رهبر انقلاب اسلامی، ابعاد و ملاحظات اجتماعیـفرهنگی درباره فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی، برجسته و قابلاستخراج است. این مقاله با استفاده از رویکرد نظری «شکلگیری، عملکرد، ...
بیشتر
مفهومپردازی و اندیشهورزی درباره جامعه ایران بهمنزلۀ نوعی جامعه اطلاعاتی یکی از مسائل جدید پس از انقلاب اسلامی ایران محسوب میشود؛ ازاینرو در بیانات رهبر انقلاب اسلامی، ابعاد و ملاحظات اجتماعیـفرهنگی درباره فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی، برجسته و قابلاستخراج است. این مقاله با استفاده از رویکرد نظری «شکلگیری، عملکرد، و تأثیرات اجتماعیـفرهنگی فناوری» و روش پژوهش اسنادی، تلاش کرده است ضمن مرور نظریههای مرتبط جامعهشناختی، مهمترین ابعاد اجتماعیـفرهنگی فناوری را در بیانات مقام معظم رهبری رمزگذاری، مقولهبندی و بهلحاظ نظری، صورتبندی کند. بر این اساس، سه بُعد کلیدی عبارتند از: 1) ویژگیهای ماهوی و انگیزشی و جایگاه اجتماعیـفرهنگی فناوری؛ 2) تمهیدات و ضرورتهای اجتماعیـفرهنگی فناوری؛ 3) آسیبها و تهدیدهای اجتماعیـفرهنگی فناوری. در مجموع چنین بهنظر میرسد که در اتصال مؤلفههای یادشده، علاوهبر بعضی ملاحظات نظری اجتماعیـفرهنگی، مضمونهایی مانند عقاید دینی، اخلاق، پایههای فکری فرهنگی، هویت ملی، تحرک، امنیت، و تأکید بر عاملیت جوانان ایرانی دارای اهمیت هستند.
مهدی منتظرقائم
چکیده
اینترنت و تکنولوژیهای جدید ارتباطی و اطلاعاتی، همۀ فرآیندهای مورد نیاز برای اتّخاذ، تدوین و انتقال دانش بهویژه در سازمانهای علمی- آموزشی و پژوهشی را متأثّر ساخته است. مجموع فرآیندهای سازمانی مورد نظر، بخشی از سرمایۀ فکری در هر سازمان است. سرمایۀ فکری، بهطور خلاصه، داراییهای نامرئی و غیرملموس سازمان است که برای رسیدن به ...
بیشتر
اینترنت و تکنولوژیهای جدید ارتباطی و اطلاعاتی، همۀ فرآیندهای مورد نیاز برای اتّخاذ، تدوین و انتقال دانش بهویژه در سازمانهای علمی- آموزشی و پژوهشی را متأثّر ساخته است. مجموع فرآیندهای سازمانی مورد نظر، بخشی از سرمایۀ فکری در هر سازمان است. سرمایۀ فکری، بهطور خلاصه، داراییهای نامرئی و غیرملموس سازمان است که برای رسیدن به اهداف سازمانی بهکار گرفته میشود. در مقاله حاضر (که برگرفته از نتایج یک پیمایش، با حجم نمونۀ 1200 نفر است) به بررسی اثر تکنولوژی اینترنت بر ابعادی از سرمایۀ فکری (سرمایۀ انسانی و سرمایۀ ارتباطی) در دانشگاههای ایران پرداختهایم. مبتنی بر اصول نظری مطرح در این تحقیق، بهرهمندی از اینترنت (در قالب دسترسی و مصرف آن) میتواند عاملی اساسی در رشد سرمایۀ فکری یک سازمان (در اینجا دانشگاه) باشد. نتایج حاصل از پیمایش نشان میدهد که دانشگاههای مختلف بهلحاظ سطح سرمایۀ انسانی و سرمایۀ ارتباطی، وضعیّت متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند. از سوی دیگر، سطح دسترسی به اینترنت و نیز مصرف اینترنت (نوع مصرف و حجم مصرف)، بهعنوان اصلیترین متغیرهای مستقل تحقیق، بر سرمایۀ انسانی و سرمایۀ ارتباطی در کل جامعه آماری اثرات معنادار (مثبت و مستقیم) دارد. بهعلاوه نتایج نشان میدهد که عوامل دیگری در فرآیند اثرگذاری دسترسی به اینترنت بر ابعاد فردی سرمایۀ فکری دخالت دارند. از جمله این عوامل، متغیرهای دانشگاه، گروه آموزشی مرجّع، مقطع تحصیلی (دانشجویان) یا رتبۀ علمی (اعضای هیئت علمی) و جنسیت آنها است. در نهایت اینکه متغیر بهرهمندی از اینترنت (بهعنوان اصلیترین متغیر مستقل تحقیق) در کنار متغیرهای سن، جنسیت و وضعیت تأهل، قابلیت تبیین بخشی از تغییرات سرمایۀ انسانی و سرمایۀ ارتباطی جامعۀ آماری مورد مطالعه را دارد.